سرگيجه پس از تهديد

ميثم سليماني

سرگرداني عجيبي در مورد چگونگي رويارويي با كره شمالي، به خصوص براي امريكا به وجود آمده است. بسياري به‌شدت نگران به وجود آمدن يك جنگ هسته‌اي هستند. دولت كره شمالي طي روزهاي اخير تهديد كرده است كه به گوام يكي از سرزمين‌هاي امريكايي در اقيانوس آرام كه دو پايگاه بزرگ نظامي اين كشور در آن مستقر است حمله مي‌كند. تحليل‌ها حاكي از آن است كه برنامه موشكي كره شمالي، به خصوص در ماه‌هاي اخير پيشرفت قابل توجهي از خود نشان داده است. به خصوص اينكه در ماه گذشته ميلادي دو موشك بالستيك بين قاره‌اي را كه توانايي رسيدن به سرزمين‌هاي اصلي امريكا را دارند آزمايش كرده است.
دونالد ترامپ در بيانيه خود در روز پنجشنبه به كره شمالي هشدار داد كه اگر كره شمالي به امريكا و هريك از متحدان اين كشور حمله كند، اتفاقي رخ خواهد داد كه هرگز تصور نمي‌كنند. او همچنين در توييتي ديگر روز گذشته اعلام كرد: راهكارهاي نظامي براي پاسخ به هرگونه اقدام غيرعقلاني كره شمالي كاملا آماده شده‌اند. اميدوارم كيم جونگ اون مسير ديگري را پيدا كند. در طول يك سال گذشته به ويژه در ماه‌هاي آوريل و آگوست و در دوره‌اي كه كره جنوبي و ايالات متحده تمرينات نظامي مشترك را انجام مي‌دادند، كره شمالي هرچه بيشتر خود را آماده انجام اقدامات موشكي كرد.
ركس تيلرسون، وزيرخارجه ايالات متحده كه در تور آسيايي خود به سر مي‌برد روز پنجشنبه در هواپيما به چند سوال در خصوص كره شمالي پاسخ داد. وي در مورد ادامه‌دار بودن تهديدات كره شمالي عليه ايالات متحده و همچنين پاسخ تهديدآميز ترامپ به تهديدات كره شمالي گفت: من فكر مي‌كنم كه ايالات متحده و جامعه بين‌المللي نسبت به كره شمالي واقعا يك هفته خوب را سپري كردند. در سازمان ملل قطعنامه‌اي با همراهي چين و روسيه به تصويب رسيد، در آسه آن نيز بيانيه‌اي مشترك در خصوص محكوميت اقدامات كره شمالي قرائت شد كه بر مبناي آن كشورهاي عضو از كره شمالي خواستند كه اين برنامه را كنار بگذارد. بنابراين من در پاسخ به اين موضوع بايد بگويم كه، لفاظي‌هاي كره شمالي با صدايي بلندتر و تهديد آميزتري پاسخ داده شده است. بنابراين من فكر مي‌كنم آنچه كه رييس‌جمهور انجام مي‌دهد، پيامي قوي به كره شمالي است. زيرا به نظر نمي‌رسد كه آنها زبان ديپلماتيك را درك كنند. من فكر مي‌كنم رييس‌جمهور خواست در خصوص توانايي‌هاي بي‌قيد و شرط ايالات متحده در دفاع از خود و متحدانش هشدار دهد. من فكر مي‌كنم مهم است كه او اين پيام را براي جلوگيري از هرگونه اشتباه محاسباتي در خصوص اين موضوع به كره شمالي ارسال كند.
ركس تيلرسون كه پاسخ خبرنگاران را بر فراز گوام و در هواپيما مي‌داد، (محلي كه كره شمالي تهديد كرده بود آن را با موشك مورد هدف قرار مي‌دهد) در پاسخ به اين سوال كه گوام مقصدي بوده كه كره شمالي تهديد كرده آن را مورد حمله قرار مي‌دهد و شما اكنون در همان جايي هستيد كه ممكن است موشك‌ها به آن هدايت شود، به همين دليل اين مكان را براي عبور در نظر گرفتيد نيز گفت: توانايي موشكي كره شمالي مي‌تواند بسياري از نقاط را هدف قرار دهد، بنابراين گوام تنها مكاني نيست كه ممكن است تحت تهديد قرار بگيرد. وي در ادامه افزود: من مسير سفرم را به اين دليل تغيير نمي‌دهم، هرچند كه در نظر من، هيچ تهديد جدي وجود ندارد.
وزيرخارجه امريكا در پاسخ به اين پرسش كه آيا تهديد بلندمدتي به ويژه در مورد گوام و به خصوص منطقه به طور كلي وجود دارد نيز گفت: البته اميدوارم اين‌گونه نباشد. ما اميدوار هستيم با كمپيني كه تمام جهان در حال حاضر به ما پيوسته‌اند و چين و روسيه كه از نزديك‌ترين كشورها به كره شمالي محسوب مي‌شود ما را همراهي مي‌كنند مي‌توان فشار را ادامه داد كه اين مي‌تواند موجب تجديد نظر در رژيم شود تا مسير فعلي خود را بازبيني كند و در مورد مشاركت و گفت‌وگو در مورد آينده نيز فكر كند.
تيلرسون همچنين در خصوص مشاركت و گفت‌وگو با چين و روسيه گفت: زماني كه در مانيل بودم با همتايان روسي و چيني خود در خصوص اين موضوع بحث مستقيمي انجام دادم. من مي‌دانم كه آنها هم با نماينده كره شمالي مذاكره مي‌كنند. من فكر مي‌كنم اينها شواهدي است كه آنها مي‌توانند كانال‌هاي ارتباطي خوبي را در خصوص مذاكره با كره شمالي داشته باشند و ما اميدواريم كه آنها را تشويق كنند كه برنامه خود را كنار بگذارند و از قطعنامه‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل نيز تبعيت كنند. بنابراين من اميدوارم كه آنها بتوانند از نفوذ خود استفاده كنند و من فكر مي‌كنم كه آنها با نفوذي كه در كره شمالي دارند، اين كشور را به سمت نقطه‌اي براي گفت‌وگو ببرند، البته با انتظارات درست از اين گفت‌وگوها.
تيلرسون در خصوص احتمال استفاده گزينه نظامي در خصوص كره شمالي نيز گفت: چيزي كه ديده‌ام و چيزي كه مي‌دانم، نشان مي‌دهد وضعيت به طور چشم‌گيري طي روزهاي اخير تغيير كرده است. وي همچنين در خصوص برنامه‌هاي ديپلماتيك خود نيز گفت: ما تلاش بسيار ديپلماتيك و فعالانه‌اي داريم كه اكثر آنها پشت صحنه است زيرا ديپلماسي موثرتر است. خطوط ارتباطي ما با چين و روسيه و متحدان‌مان برقرار است و من به طور عمومي فكر مي‌كنم، اظهارات ما در مورد كره شمالي و آنچه از آنها مي‌خواهيم بسيار واضح است. اين بسيار روشن است كه ما به دنبال تهديد كره شمالي نيستيم، اما ما بايد به تهديدهاي جدي كه از سوي آنها عليه ما صورت مي‌گيرد پاسخ دهيم. رييس دستگاه ديپلماسي امريكا همچنين در خصوص لزوم يك استراتژي جديد نيز گفت: من فكر مي‌كنم استراتژي‌اي كه اكنون در حال انجام آن هستيم كار مي‌كند. ما اكنون حمايت گسترده بين‌المللي را در اين خصوص به دست آورديم. تيلرسون در ادامه تاكيد كرد كه من فكر مي‌كنم، فشارها وقتي كه شروع شد، سخنان پيونگ يانگ نيز تهديدآميز‌تر شد كه نشان مي‌دهد ما آنها را در شرايط سختي قرار داده‌ايم.
كارشناسان چه مي‌گويند؟
واشنگتن پست در اقدامي، از طيف وسيعي از كارشناسان حوزه مربوط به روابط ايالات متحده و كره اين سوال را مطرح كرده است كه آيا در شرايط كنوني بايد نگران نبود يا اينكه بايد منتظر تصادف و اتفاقي غير قابل پيش‌بيني باشيم كه پاسخ‌ها نيز بسيار متفاوت بوده است. آليسون ايوانز، معاون دفتر آسيا و اقيانوسيه مركز  IHS Markit مي‌گويد: در بسياري جهات الگوي لفاظي‌ها و تهديدات تسليحاتي به مانند سال‌هاي گذشته است. مهم‌تر اينكه هنوز درگيري بعيد است زيرا بسياري از اقداماتي كه اكنون انجام مي‌شود نيز قبلا صورت گرفته است. امريكا كماكان با بمب افكن‌هاي استراتژيك خود بر فراز كره شمالي پرواز مي‌كند و كره شمالي نيز كماكان مي‌تواند آزمايش‌هاي موشكي خود را انجام دهد اما نه در گوام. اما چيزي كه نسبت به گذشته متفاوت است، تهديدهاي شديدي است كه دو طرف مطرح مي‌كنند. در اين نوع برانگيختگي معمولا پتانسيل محاسبات غلط بسيار بالاست. از طرفي افزايش تنش‌هاي غير نظامي ايالات متحده در منطقه بسيار بالا رفته است. مستقر كردن يك ماهواره روي كره شمالي و تمرينات مستمر ارتش ايالات متحده و كره جنوبي از اين دست است.
كاترين ديل پژوهشگر ارشد مركز مطالعات منع گسترش تسليحات جيمز مارتين نيز مي‌گويد: سخنان و اقدامات كره شمالي در اين دوره جديد از تنش، سبب نمي‌شود كه دوره‌هاي گذشته از تنش را ناديده گرفت. اما آشفتگي‌هاي موجود در دولت فعلي ايالات متحده و عدم آشكار بودن محدوديت‌ها در واكنش يكجانبه، چالش‌هاي جديدي را در اين شرايط به وجود آورده است. اما شرايط كنوني يك خطر واقعي براي تصورات اشتباه است كه منجر به اقدامات شتابزده مي‌شود كه مي‌تواند مانع از تلاش‌هاي مديريت بحران يا تلاش‌هاي ديپلماتيك آينده شود. همچنين اين موضوع مي‌تواند عواقب بسيار جدي داشته باشد كه سياستمداران ما بايد با آرامش به آن فكر كنند.
يون يونگ كوان، وزير خارجه سابق كره جنوبي نيز مي‌گويد: تهديد كره شمالي با دو آزمايش جديد موشك بالستيك وارد سطح ديگري شده است. در حال حاضر سرزمين اصلي ايالات متحده در معرض حملات موشكي كره شمالي قرار دارد و اين امر وضعيت فعلي را بسيار متفاوت از دوره‌هاي گذشته تنش كرده است. برخي اكنون در كره جنوبي و ژاپن در حال حاضر متعجب هستند كه آيا ايالات متحده مي‌خواهد در سان فرانسيسكو، شيكاگو يا لس‌آنجلس با خطر مواجه شود، اگر كره شمالي بخواهد تهديدهاي خود را به سمت متحدان امريكا روانه كند. وي مي‌افزايد: در شرايط كنوني، بزرگ‌ترين خطرات شامل يك سوءتفاهم، اشتباه يا يك واكنش بيش از حد معمول است. از همين رو اين امر ضروري است كه اين اتفاق را بايد به حداقل رساند. هر دو رييس‌جمهور ترامپ و كيم جونگ اون، يك سبك از رهبري غير قابل پيش بيني را به نمايش مي‌گذارند، كه شانس سوءتفاهم و اشتباه را افزايش مي‌دهند. از همين رو ممكن است ايالات متحده و كره شمالي را به سمتي ببرند كه فكر كنند هيچ گزينه ديگري وجود ندارد. در خصوص بحران موشكي كوبا، جان اف كندي، رييس‌جمهور پيشين امريكا، اطمينان داد كه هيچ جعبه‌اي براي حفظ صلح وجود ندارد. اما در مورد سياست‌هاي امريكا در خصوص كره شمالي تصميم يك دستي وجود ندارد.
پارك هونگ جونگ، عضو ارشد موسسه پژوهشي يونيفورد كره مي‌گويد: در سال 1994، زماني كه دولت ايالات متحده برنامه سلاح هسته‌اي پيونگ‌يانگ را بررسي مي‌كرد، وضعيت بسيار جدي‌تر از امروز بود. واقعيت است كه دولت امريكا تخليه غيرنظاميان در كره را بسيار پرهزينه ديد. به نظر مي‌رسيد هم ايالات متحده و هم كره شمالي در مرحله تهديد به نظر مي‌رسيدند، اما اقدامات واقعي صورت نگرفت، زيرا انجام هرگونه اقدام در آن مرحله يك فاجعه بزرگ بود. وي افزود: هرچند غيرممكن است كه سوءتفاهم‌ها ميان دو كشور برطرف شود، اما فكر مي‌كنم كه هر دو كشور مي‌دانند كه محدوديت‌هاي آنها چيست، چرا كه آنها از سال 1953، زماني كه جنگ كره با آتش بس پايان يافت، با يكديگر برخورد دارند. ولي ايالات متحده و كره شمالي موفق به حفظ صلح در چندين دهه در اين منطقه شده‌اند و اين موضوع بدون محاسبات بسيار دقيق غير ممكن بوده است.