سنگ‌نگاره‌هاي باستاني
زير ضربه‌هاي پيكور
به داد محوطه باستاني دهتل برسيد
اعتماد | پاي سوداگران و جويندگان گنج چند سالي است كه به روستاي دهتل و محوطه باستاني آن باز شده. دهتل يكي از مناطق باستاني منطقه گوده و شهرستان بستك استان هرمزگان است و بسياري محوطه وسيعي را كه در آن شمار زيادي از سنگ‌نگاره‌هاي باستاني قرار دارد، به عنوان «موزه طبيعي سرباز» مي‌شناسند. محمد ناصري‌فرد، نويسنده كتاب «سنگ‌نگاره‌هاي ايران، زبان مشترك جهاني» پژوهشگر مستقلي است كه در مورد سنگ‌نگاره‌هاي دهتل تحقيقاتي انجام داده و طي سال‌ها نقوش روي سنگ‌هاي اين منطقه را مطالعه كرده است، او در مورد نتايج تحقيقاتش به «اعتماد» مي‌گويد: «اين سنگ‌نگاره‌ها متعلق به دوره‌هاي مختلف تاريخي هستند و قدمت آنها از دوره اسلامي تا حدود هزاره نهم پيش از ميلاد متغير است.» اما اين روزها پيكورها به جان سنگ‌هاي كروي شكلي افتاده‌اند كه روي آنها نقوشي ارزشمند قرن‌هاست ثبت شده و داراي ارزش مطالعاتي و هويتي بسيار بالا هستند. اما بي‌توجهي مسوولان استاني و همچنين متوليان اين امر در ميراث فرهنگي استان، ميدان را براي جولان جويندگان گنج مهيا كرده است. حالا تصاويري كه از اين محوطه به دست خبرنگار اعتماد رسيده است نشان مي‌دهد اين سنگ‌ها غالبا يا شكسته‌اند يا متلاشي شده‌اند. ابراهيم رفيعي از منابع آگاه محلي است و در خصوص دليل تخريب اين سنگ‌ها مي‌گويد: «كساني كه به دنبال گنج هستند با اين تصور كه در دل اين سنگ‌هاي كروي طلا وجود دارد به آنها آسيب مي‌زنند.» البته اين اتفاقي نيست كه به تازگي در دهتل افتاده باشد، سال‌هاست كه اين سنگ‌ها به حال خود رها شده‌اند و مسوولان ميراث فرهنگي استان تنها وعده آماده كردن پرونده ثبت ملي بنا را مي‌دهند و به تازگي هم اعلام كردند كه اين پرونده آماده شده و به واحد ثبت و حرايم استان هرمزگان تحويل شده است.
در خصوص اين سنگ‌نگاره‌ها در سال 89 تحقيقات منسجمي توسطي گروهي از دانشجويان دانشگاه تهران صورت گرفته است، طبق اين تحقيقات: «سنگ‌نگاره‌هاي دهتل در منطقه وسيعي از جنوب اين روستا واقع شده است و احتمال كشيده شدن آنها طي چند مرحله و در دوره‌هاي مختلف زماني وجود دارد كه اين مساله، براساس تغيير رنگ نقوش به مرور زمان و نيز ظرافت طرح‌ها مطرح مي‌شود. سنگ‌نگاره‌ها حد فاصل روستاهاي بامستان، چاه دزدان و دهتل واقع شده‌اند ولي با نام سنگ‌نگاره‌هاي دهتل شهرت دارند. اين سنگ‌نگاره‌ها تنها بر گروهي از سنگ‌ها حك شده‌اند كه لايه تيره رنگي بر سطح آنها وجود دارد. بخشي از اين سنگ‌نگاره‌ها دورتادور سنگ‌هاي گرد بزرگي حك شده‌اند كه شكلي كره‌مانند دارند و لايه زيرين برخي از آنها كه زيرزمين بوده روشن‌تر از لايه‌هاي بيروني آنها و سفيدرنگ است. اين سنگ‌ها در اندازه‌هاي مختلف و به فاصله‌هاي كمي از يكديگر روي زمين پراكنده‌اند و هرچه از سمت دامنه كوه به سمت روستا حركت كنيم از تراكم آنها كاسته مي‌شود.»
در روزهاي گذشته تصاويري از وضعيت سنگ‌نگاره‌هاي دهتل در فضاي مجازي منتشر شد كه مسوولان ميراث فرهنگي استان را راهي اين منطقه كرد. روز گذشته مديركل ميراث فرهنگي استان بازديدي از اين منطقه داشت تا از نزديك وضعيت اين سنگ‌نگاره‌ها بررسي كند، هر چند معاون ميراث فرهنگي كشور نيز در گفت‌وگو با «اعتماد» اعلام كرد: «پرونده ثبت ملي اين منطقه در استان تهيه شده و قرار است براي شوراي ثبت در مركز ارسال شود. اين منطقه براي ما حايز اهميت است، پرونده در شوراي ثبت بررسي خواهد شد و در صورت مهيا بودن شرايط لازم در پرونده ارايه شده، اين منطقه به زودي ثبت ملي مي‌شود.» با تمام اينها اين سوال مطرح است كه در اين هفت سال كه روند تخريب اين سنگ‌نگاره‌ها در دهتل شدت گرفته و گزارش‌هاي فراواني در مورد اين تخريب‌ها تهيه شده و همواره نگراني‌هايي در خصوص آسيب‌هاي جبران‌ناپذير اين منطقه وجود داشته و دارد، چرا مسوولان استاني آنقدر با تاخير به فكر سامان دادن اين منطقه ارزشمند و آماده كردن پرونده ثبت ملي آن افتاده‌اند و سوال ديگر اينكه آيا تا زمان ثبت اين اثر قرار است ضربه پيكورها همچنان تن سنگ‌هاي باستاني دهتل را زخمي كند؟ در دنيا با چنين سرمايه عظيمي چطور برخورد مي‌شود؟ برنامه مسوولان براي حفاظت از اين منطقه چه خواهد بود؟