خال‌هاي سرطاني
عباس عبدي
ويژگي يك حكمراني قدرتمند و بصير، واكنش نشان دادن در برابر پديده‌هايي است كه علامت خطر هستند. چندي پيش در يك مسابقه ورزشي در كانادا يكي از تماشاگران خالي را روي گردن مربي تيم حاضر در مسابقه مي‌بيند. با استفاده از موبايل خود به او اطلاع مي‌دهد كه اين خال را جدي بگيرد، زيرا سرطاني است. او نيز پس از مسابقه به پزشك مي‌رود و معلوم مي‌شود كه واقعا هم سرطاني بود. جايزه‌اي هم به هشداردهنده داده مي‌شود. خوب! خال روي بدن زياد ديده مي‌شود ولي برخي خال‌ها هستند كه علامت سرطاني دارند، فقط بايد آشنا بود و آنها را شناخت و پيش از متاستاز درمان و جراحي كرد. در حوزه اجتماعي نيز برخي خبرها چنين هستند. قتل، دزدي، تجاوز، كلاهبرداري، مواد مخدر و... هميشه بوده و هست، هر چند ممكن است فراواني آن زياد و كم شود، مثل خال‌هاي بدن، ولي اين جرايم در مواردي چنان هستند كه بايد محتاط بود و آن را نشانه بيماري جدي‌تري دانست.
بياييد اين چند خبر را با هم مرور كنيم.
- رييس پليس پايتخت از دستگيري تعدادي از پيمانكاران سازنده پل شهيد همداني در غرب تهران به اتهام سرقت اجزاي پل خبر داد. با دستگيري اين افراد مشخص شد كه سارقان از پيمانكاران سازنده همان پل بودند. اين افراد پيچ‌هاي پل را باز كرده و به سرقت بردند و با اين اقدام خود ايمني پل را با مشكلات جدي روبه‌رو كرده بودند. بعد هم كه آنها را دستگير مي‌كنيم، مي‌گويند پول ما را نداده‌اند.
- پايه از تيرهاي روشنايي، در روز پنجشنبه ۲۸ بهمن ماه، در مسير شرق به غرب بزرگراه آزادگان تهران، روي سطح سواره سقوط كردند و سبب انسداد كامل و ايجاد بار سنگين ترافيك در بزرگراه شدند. گفته مي‌شود، پيچ‌هاي پايه‌هاي تير روشنايي توسط سارقان باز شده است.
- چند روز پيش خبر قطع ارتباطات شبكه اطلاعاتي، عملياتي و بيسيم در جنوب يكي از خطوط مترو منتشر شد كه هدف آن سرقت كابل مسي بود و اگر به موقع متوجه نشده و ترميم نكرده بودند خدا مي‌داند چه حوادثي مي‌توانست در راه باشد.
اين موارد گرچه دزدي است، ولي از نوع عادي نيست، بلكه دزدي از نوع سرطاني است. كافي است كه بدانيم مجموعه پيچ‌هاي باز شده از يك تير چراغ برق يا قطع سيم مسي بعيد است براي فروش از سوي سارق به چند ده هزار تومان برسد، ولي خسارت آن به جامعه مي‌تواند ميليون‌ها و حتي صدها ميليون تومان بالغ شود. اين را ديگر نمي‌توان دزدي عادي ناميد. دزدي از سوي پيمانكاران عجيب‌تر است، چون پيمانكاران از چنان جايگاه اجتماعي و اقتصادي برخوردارند كه معقول نيست دست به چنين اقدام سخيفي بزنند، فسادهاي مالي معمول ميان آنان به كلي متفاوت است. كارفرمايان بايد به چه روز سياهي بيفتند كه چنين اقدامي را انجام دهند؟
فراموش نكنيم كه به كارفرما نمي‌توان وعده سر خرمن داد، زيرا او بايد دستمزد كارگران و خريد لوازم و كالاهاي مورد نياز خود را هم بدهد. اگر ده سال پيش چنين رويدادي را به عنوان يك خبر منعكس مي‌كردند، به‌طور قطع خواننده يا نمي‌پذيرفت يا اصولا دادن كار به چنان پيمانكار ابلهي را عملي نابخردانه مي‌دانست. ولي اكنون در شرايطي هستيم كه اين اخبار به راحتي پذيرفته و هضم مي‌شوند، در حالي كه اين خبر از نوع همان «خال سرطاني» است.
اين نوع دزدي‌ها زيرساخت‌هاي زندگي جديد را نابود مي‌كنند. براي نمونه بريدن چند قطعه سيم و دزدي آن براي دزد ارزش مادي اندكي دارد، در حالي كه ممكن است عوارض آن براي شهر و مترو بسيار سنگين باشد و حتي خطرات جاني ايجاد كند. همان‌طور كه دزديدن چند پيچ كم‌ارزش موجب ترافيك شديد يك اتوبان مهم تهران شد. اين وضعيت محصول توقف و عقب‌گرد يك دهه رشد اقتصادي و گسترش فقر و وجود تحريم است. ۵ سال پيش كساني كه موبايل مي‌دزديدند، زياد نبودند، اكنون فراوان هستند، متاسفانه برخورد قهرآميز هم با جرم و مجرم فقط تا اندازه محدودي اثرگذار است، پس از آنكه يك جرم رواج يافت برخورد با آن براي پليس ناممكن و فاقد اهميت مي‌شود.
همه اينها گفته شد كه خطر نزول بيشتر اوضاع اقتصادي گوشزد شود. اين روند كاهشي در اقتصاد نه‌فقط موجب فقر و افزايش جرم و جنايت و ناامني مي‌شود، بلكه زيرساخت‌هاي اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي را چه به صورت سخت‌افزاري و چه نرم‌افزاري به شدت مستهلك مي‌كند. براي نگهداري طولاني‌مدت يك ساختمان بايد سالانه هزينه‌اي را صرف نگهداري آن كرد، اگر اين كار انجام نشود، دير يا زود آن ساختمان غير قابل سكونت و نيازمند هزينه گزاف نوسازي خواهد شد. اگر زيرساخت‌هاي شهري به همين گونه تخريب شوند ترميم آنها غيرممكن خواهد شد. اين علايم اجتماعي را از خلال اين سرقت‌هاي عجيب و غريب جدي بگيريد. خود دانيد.