افزايش هشدارهاي جهاني در مورد تاثير اندك سينوفارم در مقابل اميكرون
بيش از 84 درصد واكسن‌هاي وارداتي
به ايران سينوفارم است
گروه اجتماعي
نتايج دو مطالعه انجام شده در چين، نشان داد تزريق دوزهاي سوم يا حتي چهارم از واكسن سينوفارم، افراد را در مقابل سويه اميكرون مقاوم نخواهد كرد. در نتايج اين مطالعات كه بخش‌هاي مختصري از آن در يك خبرگزاري خارج از ايران منتشر شده، گفته شده كه كارايي دوز سوم واكسن سينوفارم به دليل برخي آنتي‌بادي‌هايي كه در دريافت‌كنندگان اين برند واكسن كوويد 19 ايجاد مي‌شود، پس از 6 ماه به شدت كاهش يافته و حتي در صورت دريافت دوز چهارم از اين واكسن هم اين افراد همچنان در معرض خطر ابتلا به سويه اميكرون خواهند بود. يكي از اين مطالعات بر 38 نفر از اعضاي كادر درمان كشور چين انجام شده و گروه هدف، كساني بوده‌اند كه دوزهاي اول و دوم واكسن سينوفارم را 5 ماه پيش دريافت كرده بودند اما در مراحل انجام تحقيق مشخص شده كه سطح آنتي‌بادي گروه مورد مطالعه، حدود 26 هفته بعد از دريافت دوز سوم سينوفارم، 53درصد كاهش پيدا كرده است. نتايج اين مطالعه تاكيد كرده كه افراد بايد براي دوزهاي سوم و چهارم، به جاي تزريق واكسن سينوفارم كه با فرمول ويروس غيرفعال ساخته شده، از واكسن‌هاي توليد شده با فرمول MRNA يا مبتني بر پروتئين استفاده كنند تا سيستم ايمني آنها بيشتر تقويت شود. مطالعه ديگري هم كه توسط محققان دانشگاه جيائو تونگ شانگهاي با همكاري يك آزمايشگاه بيماري‌هاي تنفسي انجام شده بود، نتايج مشابهي داشت و پژوهشگران اين پژوهش هم اعلام كردند كه اثر خنثي‌كننده دوز سوم واكسن سينوفارم در برابر سويه اميكرون، 20 برابر كمتر از تاثير اين واكسن بر سويه «ووهان» بوده است. نتايج اين مطالعه در حالي منتشر شد كه حدود دو ماه قبل هم پژوهشگران دانشگاه واشنگتن، در يك مطالعه مشترك با همكاري يك شركت داروسازي سوييسي، اعلام كردند كه واكسن‌هاي سينوفارم (چين)، جانسون (امريكا) و اسپوتنيك (روسيه) قادر به ايجاد مقاومت و افزايش سطح آنتي‌بادي در مقابل سويه اميكرون نيستند. اين مطالعه، كارايي 6 نوع واكسن در برابر سويه اميكرون را بررسي كرده بود و نتايج مطالعه نشان داده بود كه فقط سه نفر از ۱۳ دريافت‌كننده دوزهاي اول و دوم واكسن سينوفارم و يك نفر از 12 دريافت‌كننده واكسن جانسون، آنتي‌بادي‌هاي خنثي‌كننده در برابر سويه اميكرون داشتند در حالي كه از 11 دريافت‌كننده واكسن اسپوتنيك، هيچ كدام آنتي‌بادي مقاوم در مقابل سويه اميكرون نداشتند.
بعد از انتشار نتايج اين مطالعه هم محققان تاكيد كردند كه واكسن‌هاي ساخته شده با فناوري MRNA نسبت به واكسن‌هاي توليد شده مبتني بر ويروس غيرفعال اولويت دارند. به دنبال انتشار نتايج اين مطالعه، سازمان بهداشت جهاني در روزهاي پاياني سال ميلادي 2021 توصيه كرد كه «افرادي كه از واكسن‌هاي مبتني بر ويروس غيرفعال مانند واكسن چيني سينوفارم استفاده كرده‌اند، براي دوز سوم، واكسن آسترازنكا (كه با فناوري مشابه جانسون ساخته شده) يا يكي از واكسن‌هاي مبتني بر فناوري MRNA مانند فايزر يا مدرنا را انتخاب كنند.»
توصيه سازمان بهداشت جهاني در روزهاي پاياني سال ميلادي 2021 در حالي منتشر شد كه همزمان، نتايج مطالعاتي در انگليس درباره ميزان كارايي واكسن‌هاي آسترازنكا، فايزر و مدرنا تاييد مي‌كرد كه دوزهاي سوم و چهارم اين واكسن‌ها هم با وجود فرمولاسيون متفاوت از واكسن‌هاي مبتني بر فناوري ويروس غيرفعال همچون سينوفارم، قادر به ايمن‌سازي در برابر اميكرون نيست.
به استناد نتايج اين مطالعات، دوز يادآور آسترازنكا فقط تا 60درصد، دوز يادآور فايزر فقط تا 35درصد و دوز يادآور مدرنا فقط تا 45درصد ايمني در مقابل ابتلا به سويه اميكرون ايجاد كرده بود.
ما چه نوع واكسن‌هايي زديم و داريم؟
طبق گزارش‌هاي مستمري كه معاون فني سابق گمرك ايران طي 9 ماه ابتداي امسال دراختيار رسانه‌ها قرار داد، اولين محموله واكسن كرونا 15 بهمن 1399 در گمرك بين‌المللي امام خميني وارد و ترخيص و به وزارت بهداشت تحويل داده شد كه شامل 20 هزار دوز واكسن اسپوتنيك از مبدا روسيه بود. از 15 بهمن 1399 تا اول اسفند ماه سال جاري در مجموع 155 ميليون و 685 هزار و 308 دوز واكسن كرونا با برندهاي سينوفارم، آسترازنكا، اسپوتنيك V و بهارات وارد كشور شده كه شامل 131 ميليون و 604 هزار و 498 دوز واكسن سينوفارم، چهار ميليون و ۹۱ هزار و ۲۰۰ دوز واكسن اسپوتنيك V، يك ميليون و 125 هزار دوز واكسن بهارات و 16 ميليون و 646 هزار و 610 دوز واكسن آسترازنكاست. آخرين محموله واكسن سينوفارم، 25 آذر ماه وارد و از گمرك بين‌المللي امام خميني ترخيص شد و واردات واكسن‌هاي بهارات و اسپوتنيك V هم از پاييز امسال متوقف شد چنانكه 13 آبان، آخرين محموله واكسن اسپوتنيك شامل 777 هزار و 600 دوز و 17 مهر هم آخرين محموله واكسن بهارات شامل يك ميليون دوز از گمرك بين‌المللي امام خميني ترخيص شد اما واردات محدود واكسن آسترازنكا احتمالا ادامه خواهد داشت.
محققان ايراني هم به نتايج مشابه
پژوهش‌هاي بين‌المللي رسيدند
ابتداي پاييز امسال و دو ماه پيش از شناسايي اولين مبتلاي سويه اميكرون در كشور، نتايج يك مطالعه در مورد كارايي 3 واكسن وارداتي پرمصرف در ايران و تاثير آنها در پيشگيري از ابتلا، بستري و مرگ مبتلايان كرونا در مقايسه با بيماراني كه واكسن نزده بودند، منتشر شد كه همچون نتايج مطالعات بين‌المللي، تاييد مي‌كرد كه حتي در آن زمان كه دلتا سويه غالب كشور بود هم، اين واكسن‌ها قادر به پيشگيري و مصون‌سازي صددرصدي نيستند. اين مطالعه توسط مركز تحقيقات سياست‌گذاري سلامت، در شهر شيراز و در گروه هدف 388 هزار نفري انجام شده بود كه كامران باقري لنكراني؛ وزير بهداشت اسبق، در يك مكاتبه رسمي خطاب به عليرضا مرندي؛ رييس فرهنگستان علوم پزشكي كشور، در توضيح نتايج اين مطالعه اعلام كرد: «در مطالعه‌اي كه اخيرا در شيراز و بر بيش از 388 هزار نفر از ساكنان استان فارس در مقايسه بين دريافت‌كنندگان دو دوز واكسن كوويد 19 و كساني كه واكسن دريافت نكرده بودند، انجام شده مشخص گرديد با گذشت 14 روز از دوز دوم واكسن، ميزان موفقيت واكسن‌ها به اين شرح است: تاثير واكسن آسترازنكا بر جلوگيري از ابتلا، بستري و فوت مبتلايان كرونا به ترتيب 37.9درصد (ابتلا) 57.3درصد (بستري) 70.8درصد (مرگ) تاثير واكسن سينوفارم بر جلوگيري از ابتلا، بستري و فوت مبتلايان كرونا به ترتيب 5 درصد (ابتلا) 55.8 درصد (بستري) 65درصد (مرگ) تاثير واكسن اسپوتنيك بر جلوگيري از ابتلا، بستري و فوت مبتلايان كرونا به ترتيب 39.1درصد (ابتلا) 69.1درصد (بستري) 74.3درصد (مرگ).»
واكسن‌هاي ايراني كجاست؟
توليد‌كنندگان ايراني واكسن كرونا، تا امروز موفق به ايفاي كامل تعهدات خود نشده‌اند و حجم واكسن‌هاي ايراني تحويل شده به وزارت بهداشت بسيار كمتر از تعهدات كلامي و كاغذي توليد‌كنندگان است. در حالي كه طبق وعده توليد‌كنندگان داخلي واكسن، قرار بود تا ابتداي پاييز امسال بيش از 70 ميليون دوز واكسن از دو برند ايراني به وزارت بهداشت تحويل داده شود، طبق اعلام رسمي تا 18 دي امسال مجموع واكسن‌هاي ايراني توزيع شده در مراكز واكسيناسيون، شامل 6 ميليون دوز واكسن اسپايكوژن، 13 ميليون و 500 هزار دوز واكسن بركت و 8 ميليون دوز واكسن پاستوكووك بوده و اعلام شد كه 5 ميليون دوز واكسن كووپارس و 2 ميليون دوز واكسن فخرا هم در راه تحويل و توزيع است. در حالي كه توليد صفر تا صدي واكسن پاستوكووك همچنان در هاله‌اي از ابهام است چون توليد‌كنندگان كوبايي مدعي شده‌اند كه ايراني‌ها به هيچ‌وجه در توليد اين واكسن مشاركت نداشتند و فقط جمعيت هدف محدودي در كارآزمايي باليني اين واكسن شركت كرده‌اند، پاستوكووك هم در فهرست برندهاي ايراني قرار نمي‌گيرد.