گروه حوادث
جمعه، يازدهم مهر ماه جاري زمين لرزه‌اي به بزرگي ۵.۳ ريشتر حوالي زواره استان اصفهان را لرزانده است. پس از وقوع اين زلزله كه در تهران و چند شهر ديگر نيز احساس شده، چند پس‌لرزه ديگر نيز در زواره گزارش شده است. به گفته «منصور شيشه‌فروش»، مديركل مديريت بحران استانداري اصفهان؛ زلزله ۵.۳ ريشتري زواره به تعدادي از اماكن مسكوني و بناهاي ساختماني و ابنيه تاريخي در شهرها و روستاهاي منطقه زواره خسارت وارد كرده و باعث ترك شده است.
چند ساعت بعد نيز زمين لرزه‌اي به بزرگي ۴.۴ ريشتر حوالي جبالبارز استان كرمان را لرزانده كه هنوز خسارت‌هاي احتمالي اين زمين لرزه گزارش نشده است.
همچنين چهاردهم مهر ماه زمين لرزه‌اي به بزرگي ۳.۵ ريشتر در شهرستان اردستان به وقوع پيوسته است. حالا «اعتماد» با توجه به اين زمين لرزه‌هايي كه طي چند روز اخير رخ داده با رييس مركز پيش‌بيني زلزله و استاد گروه زلزله‌شناسي مهندسي و پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي گفت‌وگو كرده است؛ «مهدي زارع» در اين باره به «اعتماد» مي‌گويد: «وقوع دوازده زلزله با بزرگاي بيش از ۴ پس از زلزله با بزرگاي ۵.۳ در ساعت ۵ دقيقه بامداد ۱۱ مهر ۱۴۰۴ در زواره رخ داده كه ۴ پس‌لرزه از آنها، پس‌لرزه‌هاي زلزله ياد شده در روز اول بوده‌اند. پس‌لرزه‌هاي زلزله زواره با بزرگاي ۲و۵ تا ۳، يك مورد در روز شنبه و يك رخداد تا بعدازظهر يكشنبه گزارش شده است. در روز جمعه ۱۱ مهر نيز يك زمين لرزه با بزرگاي ۴.۳ در دهبكري در جبالبارز كرمان رخ داده است. اين محل در نزديكي رخداد زمين لرزه اوايل سده بيستم ۲۲ سپتامبر ۱۹۲۳ لاله‌زار كرمان با بزرگاي ۶.۷ رخ داد (۳۱ شهريور ۱۳۰۲ شمسي) . روندهاي زمين‌ساختي شمال غربي-جنوب شرقي در منطقه نخلك-زواره در ايران مركزي، يكي از مرز‌هاي يك زير ورقه قاره‌اي است. سامانه گسلي كوير بزرگ (درونه) با روند شمال شرقي-جنوب غربي يك گسل امتداد لغز بزرگ، با طول بيش از ۸۰۰ كيلومتر و در سه قطعه در شمال ناحيه لوت قرار دارد و انتهاي قطعه غربي آن به ناحيه نخلك مي‌رسد.»
زارع در ادامه مي‌گويد: «قطعه غربي يك گسل امتداد لغز چپگرد است و در شمال زواره با روند گسله‌هاي شمال‌غرب-جنوب‌شرق با ساز و كار امتداد لغز راستا لغز راستگرد يك پهنه تلاقي ايجاد مي‌كند. روندهاي زمين‌ساختي شمال‌غربي-جنوب‌شرقي در منطقه نخلك-زواره ايران مركزي يك مرز زمين‌ساختي مهم هستند كه دست‌كم از زمان زمين‌شناسي حدود ۲۰۰ ميليون سال پيش شكل گرفته‌اند، ولي امروز نيز شواهدي از فعاليت نشان مي‌دهند. اين مرز ساختاري با چيزي كه زلزله‌شناسان به آن نبود لرزه‌اي مي‌گويند، مشخص مي‌شود و پتانسيل بالايي براي يك زلزله بزرگ و مخرب دارد. لرزه‌خيزي فعلي و دستگاهي كه توسط شبكه‌هاي مدرن ثبت شده، در اين پهنه كم تا متوسط است. اين عدم فعاليت فعلي دقيقا همان چيزي است كه آن را بسيار خطرناك مي‌كند. اين به عنوان نشانه‌اي از قفل شدن گسل و تجمع فشار تفسير مي‌شود. بخشي از اين روند ساختاري در شمال زواره تا محدوده كاشان مدت زيادي است زلزله بزرگي را تجربه نكرده است.»
رييس مركز پيش‌بيني زلزله همچنين مي‌گويد: «تغيير شكل ذخيره شده در نهايت بايد آزاد شود و چنين نبودهايي را به محتمل‌ترين مكان‌ها براي زلزله‌هاي بزرگ آينده تبديل مي‌كند. از آنجا كه گسل قفل شده است، اين حركت به صورت لرزه‌اي (از طريق خزش) يا در زلزله‌هاي كوچك آزاد نمي‌شود. در عوض، انرژي كرنش الاستيك در پوسته اطراف گسل در حال افزايش است. هنگامي كه تنش از مقاومت اصطكاكي گسل بيشتر شود، گسل در يك زلزله بزرگ پاره مي‌شود. ارايه يك احتمال دقيق (مثلا ۳۰درصد در ۳۰ سال) بدون مطالعات ديرينه لرزه‌شناسي روي روندهاي ساختاري منطقه زواره و كاشان بودن آزمايشات دقيق براي هر قطعه دشوار است و الزامي است كه مطالعات دقيق ديرينه لرزه‌شناسي روي اين روند انجام شود. منطقه نخلك-زواره، با روند شمال غربي-جنوب شرقي بايد به عنوان در مرحله انباشت كرنش تفسير شود، ولي بايد توجه كنيم كه ميزان تغيير شكل در اين پهنه زياد نيست و رخداد زمين لرزه‌هاي ۶ يا بزرگ‌تر در بازه‌هاي صرفا هر سد يا بزرگ‌تر ممكن است. از سوي ديگر لازم است تا پژوهش‌هاي ديرينه لرزه‌شناسي براي تدقيق دوره بازگشت و اندازه بزرگاي مورد انتظار زمين لرزه در اين پهنه انجام شود.»
نگاهي به مهم‌ترين زلزله‌هاي ثبت شده در چند روز اخير
شنبه ۵ مهر ماه، زمين لرزه‌اي به بزرگي ۴.۶ در گميش‌تپه در استان گلستان رخ داد و كانون آن در ۲۰ كيلومتري گميش‌تپه، ۳۴ كيلومتري بندر تركمن و ۳۶ كيلومتري سيمين‌شهر اين استان بوده است.
يكشنبه ۶ مهر ماه، زلزله‌اي به قدرت ۴.۲ فيروزان شهرستان نهاوند در جنوب غربي استان همدان را لرزاند. عمق اين زلزله در۱۰ كيلومتري و در ۱۳ كيلومتري فيروزات استان همدان، ۱۸ كيلومتري كرمانشاه و ۲۴ كيلومتري هفت چشمه استان لرستان گزارش شد. يكشنبه ۶ مهر ماه، زيارتعلي استان هرمزگان زلزله‌اي به بزرگاي ۳ در عمق ۹ كيلومتري را تجربه كرد و كانون آن در ۱۶ كيلومتري زيارتعلي اين استان و ۲۲ كيلومتري نودژ استان كرمان و ۳۴ كيلومتري منوجان استان كرمان بوده است.
يكشنبه ۶ مهر ماه، هجدك استان كرمان با زلزله‌اي به بزرگاي ۳.۸ در عمق ۷ كيلومتري لرزيد.
دوسنبه ۷ مهر ماه، در هجدك استان كرمان زمين لرزه‌اي به بزرگاي ۳.۷ در عمق ۸ كيلومتري رخ داد و كانون آن در ۶۱ كيلومتري هجدك، ۶۵ كيلومتري راور و ۷۹ كيلومتري چترود استان كرمان بوده است.
دوشنبه ۷ مهر ماه، در كوخرد استان هرمزگان زلزله ۲.۹، هجدك استان كرمان زلزله ۲.۵، در دهدشت استان كهگيلويه و بويراحمد زلزله ۲.۹، نصرت‌آباد استان سيستان و بلوچستان زلزله ۲.۷، نورآباد استان فارس سه زلزله ۲.۸، گرگان استان گلستان زلزله ۲.۶، سرگز استان هرمزگان زلزله ۲.۹، گزيك استان خراسان جنوبي زلزله ۲.۵، غرق‌آباد استان مركزي زلزله ۲.۶، خانه زنيان استان فارس زلزله ۲.۵ رخ داد.
دوشنبه ۷ مهر ماه، در دوگنبدان استان كهگيلويه و بويراحمد زلزله‌اي به بزرگاي ۳.۲ در عمق ۱۴ كيلومتري به ثبت رسيد و كانون آن در ۲۸ كيلومتري دوگنبدان و ۳۵ كيلومتري دهدشت استان كهگيلويه و بويراحمد و ۳۱ كيلومتري بهبهان استان خوزستان گزارش شد. دوشنبه ۷ مهر ماه، قطور استان آذربايجان غربي زلزله‌اي به بزرگاي ۳ در عمق ۵ كيلومتري را تجربه كرد و رومركز اين رخداد لرزه‌اي در ۱۵ كيلومتري قطور، ۲۶ كيلومتري تازه شهر و ۳۰ كيلومتري سلماس اين استان گزارش شد.
سه‌شنبه ۸ مهر ماه، در سنگان استان خراسان رضوي زلزله ۲.۷، سربيشه استان خراسان جنوبي زلزله ۲.۶، رشتخوار استان خراسان رضوي زلزله ۲.۹، اشترينان استان لرستان زلزله ۲.۹، گميش‌تپه استان گلستان زلزله ۲.۵، خانه زنيان استان فارس زلزله ۲.۵ رخ داد.
سه‌شنبه ۸ مهر ماه، در حاجي‌آباد استان خراسان جنوبي زمين لرزه‌اي به بزرگاي ۳.۷ در عمق ۱۰ كيلومتري به ثبت رسيد و كانون آن در ۲۰ كيلومتري حاجي آباد، ۲۸ كيلومتري زهان و ۵۰ كيلومتري قهستان اين استان به ثبت رسيد.
چهارشنبه ۹ مهر ماه، در اميريه استان سمنان زلزله ۲.۷، شهداد استان كرمان زلزله ۲.۷، قلعه قاضي استان هرمزگان زلزله ۲.۹، برازجان استان بوشهر زلزله ۲.۵، به ثبت رسيد.
پنجشنبه ۱۰ مهر ماه، در فاضل‌آباد استان گلستان زلزله ۲.۵، آرين شهر استان خراسان جنوبي زلزله ۲.۵، نطنز استان اصفهان زلزله ۲.۶، مشكين‌دشت استان البرز زلزله‌اي به بزرگاي ۳ در عمق ۸ كيلومتري رخ داد و رومركز آن در ۳ كيلومتري مشكين‌دشت، ۷ كيلومتري كرج و ۱۱ كيلومتري گرمدره اين استان بوده است.
پنجشنبه ۱۰ مهر ماه، جبالبارز استان كرمان با زلزله‌اي به بزرگاي ۳.۶ در عمق ۵ كيلومتري به ثبت رسيد و رومركز آن در ۲۶ كيلومتري جبالبارز، ۵۰ كيلومتري بم و ۵۰ كيلومتري درب بهشت اين استان گزارش شد. زلزله ۲.۸ از ديگر رخدادهاي لرزه‌اي اين منطقه بوده است. پنجشنبه ۱۰ مهر ماه، درفول استان خوزستان با زمين لرزه‌اي به بزرگاي ۳.۱ در عمق ۱۲ كيلومتري لرزيد و كانون اين رخداد لرزه‌اي در ۴ كيلومتري دزفول، ۸ كيلومتري انديمشك و ۱۹ كيلومتري ميانرود اين استان بوده است. جمعه يازدهم مهر ماه، در زواره استان اصفهان زلزله‌اي به بزرگاي ۵.۳ در عمق ۱۰ كيلومتري رخ داد و كانون آن در ۶۴ كيلومتري زواره، ۷۸ كيلومتري اردستان و ۷۸ كيلومتري مهاباد اين استان گزارش شد. زلزله‌هاي ۳.۱ در عمق ۱۰ كيلومتري، ۲.۹، ۳ در عمق ۱۰ كيلومتري، ۲.۸، ۳.۳ در عمق ۱۰ كيلومتري، ۳.۱ در عمق ۱۰ كيلومتري، ۳ در عمق ۱۰ كيلومتري از ديگر رخدادهاي لرزه‌اي اين منطقه است. جمعه يازدهم مهر ماه، سوئيشه استان كردستان زلزله ۲.۶ و تسوج استان آذربايجان شرقي دو زلزله ۲.۸ و ۲.۶ را تجربه كردند.