سخنان ترامپ جهان را شگفت‌زده كرد
20 دقيقه نمايش دروغ
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا روز چهارشنبه (به وقت محلي اين كشور) در يك سخنراني 20 دقيقه‌اي بازهم متحدانش را شگفت‌زده و مخالفان و رقبايش را شوكه كرد. محور سخنان سكاندار كاخ سفيد در نخستين روزهاي سال نو ميلادي، سياست خارجي بود. سوريه، افغانستان، ايران، هند و روسيه به شمول اتحاد جماهير شوروي سابق، سوژه‌هايي بودند كه رييس‌جمهور امريكا در اين 20 دقيقه به آنها اشاره كرد. سخنراني جديد رييس‌جمهور امريكا نه تنها هيچ گره كوري را باز نكرد بلكه بر ابهام‌هاي پيشين نيز افزود. امروز مي‌توان گفت كه اگر شما سياستمداري نشسته در يكي از كشورهاي غرب آسيا باشيد، قطعا نمي‌توانيد بعد از گذشت دو سال از حضور دونالد ترامپ در كاخ سفيد با قطعيتي نسبي درباره سياست‌هاي او در منطقه غرب آسيا سخن بگوييد. ترامپ در سخنراني جديدش اظهارنظرهاي پيشين درباره سوريه را تغيير داد، ناآگاهي خود نسبت به تاريخ سياسي كشورهايي كه امريكا قريب به دو دهه است در آنها حضور نظامي دارد را به تصوير كشيد، متحداني چون اسراييل و دوستان شفيقي چون هندوستان را با اظهارنظرهايش شگفت‌زده كرد و سيگنال‌هاي متفاوتي نسبت به ايران از خود نشان داد. دونالد ترامپ در اين جلسه كابينه پوستر بزرگي را كه به شيوه سريال «بازي تاج و تاخت» طراحي شده و روي آن عكس بزرگ تمام قدي از وي چاپ شده بود روي ميز گذاشته بود. روي اين پوستر با اشاره به تاريخ 4 نوامبر (زمان بازگشت تحريم‌هاي هسته‌اي ايران) نوشته شده بود: «تحريم‌ها در راه هستند.» پس از پايان اين نشست، رسانه‌هاي متفاوت اقدام به انتشار ليستي از دروغ‌ها و ادعاهاي شاخدار رييس‌جمهور امريكا در 20 دقيقه كردند.
سوريه، ماسه و مرگ!
دو هفته پيش بود كه دونالد ترامپ ناگهان اعلام كرد نيروهاي امريكايي با سرعت از سوريه خارج مي‌شوند. اين اظهارنظر وي تاكنون دو قرباني گرفته كه يكي از آنها جيمز متيس وزير دفاع امريكا بود. روز چهارشنبه پس از تمام حاشيه‌هايي كه اين اظهارنظر رييس‌جمهور امريكا درباره سوريه در دو هفته گذشته به وجود آورد، ترامپ با خيال آسوده اعلام كرد كه نگفته نيروهاي امريكايي را همين الان از سوريه خارج مي‌كند بلكه اين كار در يك بازه زماني مشخص اتفاق مي‌افتد. از مجموع اظهارات ترامپ درباره سوريه آنچه بيش از همه به چشم رسانه‌ها آمد ماسه و مرگ توصيف كردن وضعيت سوريه بود. درحالي كه جنگ در سوريه هفتمين سال خود را طي مي‌كند و امريكا يكي از بازيگران فرامنطقه‌اي بوده كه در تجهيز مخالفان در برابر بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه نقش بسيار مهمي ايفا كرده، ترامپ به گونه‌اي از سوريه صحبت كرد كه برآيند آن چيزي جز اين نبود كه ما اين ويرانه را
پشت سر خود رها مي‌كنيم. دونالد ترامپ در اين باره گفت: «سوريه خيلي وقت پيش از دست رفت. اينجا صحبت از ماسه و مرگ است. ما از سرمايه‌هاي عظيم در سوريه صحبت نمي‌كنيم. ما از ماسه و مرگ صحبت مي‌كنيم.»
روس‌ها حق داشتند افغانستان را اشغال كنند!
اگر اظهارات ترامپ درباره سوريه بر ابهام‌ها افزود، سخنان وي درباره افغانستان، بي‌اطلاعي وي از مسائل بين‌المللي را به تصوير كشيد. دونالد ترامپ دو هفته پيش همزمان با اظهارنظر درباره خروج نيروهاي امريكايي از سوريه درباره ترك افغانستان توسط نيروهاي امريكايي نيز اظهارنظري داشت كه از سوي ناظران مسائل بين‌المللي تعبير به آمادگي واشنگتن براي خارج كردن نيروهايش از افغانستان شد. ترامپ روز چهارشنبه اعلام كرد كه امريكا در جست‌وجوي يافتن راهي براي اقدام صحيح در افغانستان است. وي همچنين به گفت‌وگوها ميان طالبان و امريكا نيز اشاره كرد. رييس‌جمهور امريكا در اين بخش نيز هند، پاكستان و روسيه را بي‌نصيب نگذاشت و ادعا كرد كه اين سه كشور بايد كارهاي بيشتري در افغانستان انجام دهند. اين اظهارنظر وي نشان داد كه او در افغانستان نيز مانند سوريه انتظار دارد كشورهاي همسايه و منطقه مديريت بحران را در دست بگيرند. لحن تحقيرآميز ترامپ درباره اينكه نخست‌وزير هند دايما درباره ساخت كتابخانه در افغانستان سر امريكا منت مي‌گذارد، تاكيد كرد كه اين كار در برابر آنچه واشنگتن در افغانستان انجام مي‌دهد بسيار ناچيز است. البته بخش شوكه‌كننده اظهارات ترامپ درباره افغانستان زماني بود كه وي ادعا كرد روسيه حق داشته در دهه 80 به افغانستان حمله كند. وي ادعا كرد كه اتحاد جماهير شوروي سابق به منظور مبارزه با تروريسم به افغانستان حمله كرده است! درحالي كه كارشناسان نظامي نسبت به خطرات توسعه نفوذ داعش در افغانستان هشدار مي‌دهند، ترامپ در اظهارنظري عجيب اين سوال را مطرح كرد كه چرا ما اجازه نمي‌دهيم داعش و طالبان با هم بجنگند؟ چرا ما بايد در ميانه اين دعواي آنها وارد شده و دخالت كنيم؟
ادعاهاي عجيب و غريب درباره ايران
سهم ايران از اظهارات ترامپ فقط آن پوستر «تحريم‌ها در راهند» كه روي ميز قرار گرفته بود، نبود. سخنان ترامپ درباره ايران، متحد اصلي امريكا در غرب آسيا يعني اسراييل را به‌شدت برآشفته كرد. ترامپ هنگامي كه درباره تداوم حمايت امريكا از كردهاي سوريه صحبت مي‌كرد ادعا كرد كه كردهاي سوريه به ايران نفت فروخته‌اند. ادعايي كه هيچ سند و مدركي و حتي خبري درباره آن وجود ندارد و كارشناسان مي‌گويند كه منظور ترامپ خريد نفت توسط ايران از كردهاي عراق بوده است. رييس‌جمهور امريكا در بخش‌هاي ديگري از سخنانش ادعا كرد كه داعش روسيه و ايران را تهديد مي‌كند و ائتلاف مبارزه با داعش به رهبري امريكا در حقيقت در حال خدمت كردن به ايران، روسيه و بشار اسد در سوريه است. وي البته تاكيد كرد كه ايران بيش از امريكا از داعش متنفر است. دونالد ترامپ در اين جلسه مجددا ادعاهاي بي‌پايه و اساسي را درباره ايران تكرار كرد و گفت: «من به توافق بسيار بد هسته‌اي پايان دادم. اين توافق در عرض ۸ سال به ايران اجازه قانوني براي برخورداري از سلاح هسته‌اي را مي‌داد. ايران ديگر آن كشور سابق نيست. ايران نيروهايش را از سوريه خارج مي‌كند. البته راستش را بخواهيد، آنها هر آنچه دل‌شان مي‌خواهد را مي‌توانند در سوريه انجام بدهند، ولي در حال خارج كردن نيروهاي خود از سوريه و يمن هستند. آنچه ايران امروز به آن فكر مي‌كند فقط و فقط بقاست. ايران يك قدرت در خاورميانه است. آنها در حال تسلط يافتن بر تمام خاورميانه مسلط بودند و سياست نابودي اسراييل را دنبال مي‌كردند. امروز وضعيت ايران بسيار فرق كرده است. هر هفته تظاهراتي در شهرهاي مختلف ايران رخ مي‌دهد. ارزش پولي آنها در حال كاهش است و تحت فشار هستند. زماني كه سياست‌هاي مالي ما براي تحت فشار قرار دادن ايران به نتيجه برسد، ايران در وضعيت بسيار بدي خواهد بود.» رييس‌جمهور امريكا در ادامه سخنانش با تكرار اينكه مايل به مذاكره با ايران است، ادعا كرد كه ايران هنوز براي اين مذاكره آمادگي ندارد اما به‌زودي آماده مذاكره خواهد شد!
ترامپ، ايران، روسيه و اسد را خوشحال مي‌كند!
سخنان ترامپ واكنش دولت‌ها در كابل و دهلي‌نو را به دنبال داشت؛ واكنش‌هايي هر چند نرم اما يا همراه با درخواست توضيح بيشتر از سوي واشنگتن يا رد ادعاهاي مطرح شده توسط سكاندار كاخ‌سفيد. با وجود اين به نظر مي‌رسد كه از شدت واكنش‌ها نسبت به اظهارات رييس‌جمهور امريكا در منطقه كاسته شده چراكه هيچ‌كس نمي‌داند آيا موضعي كه امروز از زبان ترامپ شنيده مي‌شود فردا هم همين خواهد بود يا تغيير خواهد كرد. البته رسانه‌هاي اسراييلي مانند جورزاليم پست و هاآرتص با انتقاد از سخنان ترامپ درباره ايران نوشتند كه سخنان اخير رييس‌جمهور امريكا تا حدودي ايراني‌ها، سوري‌ها و روس‌ها را خوشحال كرده است! از سوي ديگر اكثر تحليلگران مسائل منطقه اعتقاد دارند كه اتفاقا سياست‌هاي ترامپ برخلاف آنچه خودش مي‌گويد، به تعميق نفوذ ايران در منطقه منتهي شده است. به عنوان مثال در دو هفته گذشته، خبر خروج از سوريه و افغانستان و همچنين حاشيه‌هايي كه حضور ترامپ در عراق ايجاد كرد، منجر به بالا رفتن بيشتر دست تهران در معادله‌هاي منطقه‌اي شده است. البته به نظر مي‌رسد كه رايزني‌هاي پشت پرده اسراييل و شايد هم عربستان‌سعودي در دو هفته گذشته تاحدودي بر تغيير سياست ترامپ در سوريه تاثير گذاشته و امروز حداقل رييس‌جمهور امريكا نه آن خروج فوري و نه بازه زماني 4 ماهه براي ترك سوريه را تكرار يا تاييد مي‌كند اما مي‌گويد كه جدول زماني براي خروج باز است و امريكا قرار نيست در سوريه بماند. دونالد ترامپ در اظهارات روز چهارشنبه براي چندمين‌بار ادعا كرد كه ايران در حال خارج كردن نيروهايش از سوريه است اما رسانه‌هاي منطقه‌اي با زيرسوال بردن اين ادعاي رييس‌جمهور امريكا به وي يادآوري كردند كه ايران به علاوه تركيه و روسيه خود را براي برگزاري نشست ديگري درباره سوريه در آستانه قزاقستان آماده مي‌كنند. از مجموع سخنان ترامپ درباره منطقه مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه وي در حال عملي كردن يكي ديگر از شعارهاي انتخاباتي‌اش مبني بر پايان دادن به حضور نظامي امريكا در ساير كشورهاست. او با تاكيد بر اينكه امور خاورميانه را بايد به اهالي اين منطقه سپرد در حال كاستن از حضور نظامي امريكا در غرب آسياست. البته تحليلگران بسياري به ترامپ هشدار داده‌اند كه اين سياست وي مي‌تواند امريكا را بيش از پيش آسيب‌پذير كند.
فانتزي‌هاي ذهني آقاي رييس‌جمهور
سايت the American conservative در نقد سخنان دونالد ترامپ درباره ايران نوشت: «اين نخستين‌بار نيست كه ترامپ فانتزي‌هاي ذهني خود را درباره اينكه حضور وي از گسترش نفوذ ايران در منطقه كاسته، تكرار مي‌كند. همچنين وي براي چندمين‌بار درباره مفاد توافق هسته‌اي با ايران دروغ گفت.» دونالد ترامپ در حالي ادعا مي‌كند در سايه برجام، ايران قانونا مي‌تواند به تسليحات هسته‌اي دست پيدا كند كه ايران عضو معاهده منع تكثير تسليحات هسته‌اي (ان‌پي‌تي) است و همزمان در حال اجراي داوطلبانه پروتكل الحاقي است. در سايه اين توافق‌ها نه تنها ايران كه هيچ كشوري نمي‌تواند به سمت بمب هسته‌اي حركت كند. علاوه بر آن ايران در برجام، شفاف‌سازي فعاليت‌هاي هسته‌اي و نظارت‌هاي آژانس بين‌المللي را پذيرفته است. سايت theamericanconservative در بخش‌هاي ديگري از گزارش خود نوشته كه دونالد ترامپ به تلاش‌ها براي تخريب كامل اقتصادي يك كشور با توسل به تحريم افتخار مي‌كند و پوستر تحريم را هم با افتخار روي ميز خود پهن كرده بود، اين اشتباه به خوبي بيانگر سياست اشتباهي است كه او در دو سال گذشته در قبال ايران اتخاذ كرده است. ترامپ در حالي ادعا مي‌كند ايران كشور متفاوتي در نتيجه سياست‌هاي وي شده كه حتي يك مصداق عيني براي اين ادعاي او وجود ندارد. تحريم‌هاي امريكا بازگشته اما اجرايي شدن اين تحريم‌ها تا اين لحظه حتي يكي از سياست‌هاي ايران در منطقه را هم تغيير نداده است. از سوي ديگر واقعيت اين است كه ايران در همان سال روي كار آمدن ترامپ هم تلاش نمي‌كرد بر كل منطقه خاورميانه سيطره پيدا كند. ترامپ در همان زمان هم براي آنكه بتواند برجام را تخريب كند ادعاهاي بيهوده‌اي درباره عمق نفوذ و نيت‌هاي منطقه‌اي ايران مطرح كرد و حالا كه پس از دو سال سياست‌هاي وي در قبال تهران پاسخ نداده بيهوده ادعا مي‌كند ايران تغيير رفتار داده است. سوال اينجاست: كدام تغيير رفتار آقاي رييس‌جمهور؟ در دو سال گذشته از عمر رياست‌جمهوري ترامپ، ايران به برجام پايبند مانده اما ترامپ از اين توافق خارج شده است. بازگرداندن تحريم‌هاي هسته‌اي ايران يك اشتباه بود و البته كه به مردم عادي آسيب رساند.
ترامپ صداي مخالفت نتانياهو را نمي‌شنود
«ايران هر كاري بخواهد مي‌تواند در سوريه انجام دهد.» اين جمله دونالد ترامپ در نشست كابينه علامت سوال‌هاي بسياري را ايجاد كرده است. شايد بتوان گفت كه اسراييلي‌ها در دو هفته گذشته دو بار از سياست‌هاي اعلامي ترامپ در سوريه شوكه شدند. نخستين‌بار زماني كه رييس‌جمهور امريكا اعلام كرد نيروهاي خود را از سوريه خارج مي‌كند، زنگ خطرها در تل‌آويو به صدا درآمد و بنيامين نتانياهو نخست‌وزير رژيم اسراييل اعلام كرد كه تل‌آويو از منافع خود درقبال تهران در سوريه دفاع خواهد كرد. درحالي كه نتانياهو در اين مدت تلاش كرد در پشت پرده ترامپ را متقاعد به بازنگري در سياست‌هاي امريكا در سوريه كند، رييس‌جمهور امريكا روز چهارشنبه آب پاكي را بر دستان اسراييل ريخت و اعلام كرد كه دست ايران در سوريه براي هر كاري باز است. ميدل ايست‌اي در گزارشي در اين باره مي‌نويسد: يك مقام عاليرتبه اسراييلي به شرط عدم افشاي نام خود سياست‌هاي ترامپ درقبال سوريه و ايران را به باد تمسخر گرفت و تاكيد كرد كه از اين اظهارنظرهاي اخير ترامپ در اين باره شوكه شده است. اين مقام اسراييلي مي‌گويد كه ترامپ اصلا داده‌هاي اطلاعاتي درباره نقش ايران در سوريه را نخوانده و نمي‌داند كه در سوريه چه خبر است. اسراييلي‌ها مي‌گويند ترامپ در حالي مي‌گويد ايران هر كاري مي‌تواند در سوريه انجام دهد كه اسراييلي‌ها تعارف را كنار گذاشته و علنا اعلام كرده‌اند كه غيبت امريكا در سوريه به معناي سياست درهاي باز براي ايران است و اين مساله تهديدي براي امنيت تل‌آويو خواهد بود. با وجود اين موضع‌گيري‌هاي شفاف بنيامين نتانياهو، ترامپ مي‌گويد كه مي‌خواهد امور منطقه را به بازيگران منطقه‌اي بسپارد. در چنين شرايطي به نظر مي‌رسد كه بنيامين نتانياهو نيز اندك اندك در حال نگران شدن از سمت و سوي سياست‌هاي ترامپ در قبال ايران به خصوص در سوريه است.