«اعتماد» تلاقي دو رويكرد «تحول خواهان» و «راديكالها»
در خصوص فضاي مجازي را تحليل ميكند
نگاه دوم به فيلترينگ
الياس حضرتي: اميدوارم تا يك ماه آينده شاهد يك قدم مثبت ديگر در رفع فيلترينگ باشيم
احمد فاطمي: هر نوع محدوديت در قالب طرحهاي صيانت به معناي متزلزل شدن اعتماد مردم است
مهدي بيك اوغلي
تلاشهاي دو جريان سياسي متضاد در ايران براي تحقق اهداف و ايدههاي خود همچنان ادامه دارد. محور اصلي اين رويارويي طي روزهاي اخير مساله فيلترينگ و فضاي مجازي است. يك طرف جريان تحول خواه و دولتي است كه تلاش ميكند در راستاي مطالبات مردم نقطه پاياني بر فيلترينگ بگذارد و زمينه بهبود فضاي كسب و كار آنلاين و كسب و كار مجازي مردم را فراهم كند و در نقطه مقابل راديكالهايي قرار دارند كه در درون و بيرون مجلس هر روز طرحي نو در مياندازند و طرح صيانت تازهاي از آستين بيرون ميكشند تا بر دامنه محدوديتها و رويكردهاي سلبي بيفزايند.
يك طرف به دنبال رفع فيلترينگ و به رسميت شناختن سبك زندگي مردم در عين فرهنگسازي براي كاهش ناهنجاريهاي اجتماعي است و طيف ديگر به دنبال تداوم فيلترينگ و ايجاد محدوديتهاي تازه در مسير زندگي روزمره مردم است. اينگونه است كه در روزهايي كه سوپرانقلابيهاي بهارستان طرح صيانت3 را كليد زدهاند، الياس حضرتي رييس شوراي اطلاعرساني دولت از تلاشهاي دولت براي رفع محدوديتهاي مجازي خبر داده و به مردم وعده ميدهد كه ظرف يك ماه آينده، اخبار اميدبخشي در خصوص رفع فيلتر از برخي اپليكيشنها منتشر شود. مردم و كارشناسان اما از عملكرد اعضاي جبهه پايداري كه به جاي رسيدگي به معيشت مردم در روزهايي كه نرخ دلار ركوردهاي تازهاي را ثبت كرده و آنها به دنبال محدوديتهاي تازه در فضاي مجازياند انتقاد ميكنند. تاسفآور اينكه نمايندگان طراح طرح صيانت3 به دنبال آن هستند كه روند اخذ مجوز، تنظيمگري و نظارت در فضاي مجازي را به صدا و سيمايي بسپارند كه امروز عليرغم دريافت بودجههاي كلان، مرجعيت رسانه را به رقباي خارج از كشور باخته و هر روز مخاطبان بيشتري را از دست ميدهد! در اين طرح جديد صداوسيما اگر بخواهد رسانهاي را مجازات كند، وزارت فرهنگ حق دخالت ندارد و بايد همهچيز را دربست قبول كند. اما اين براي نخستينبار نيست كه سوپرانقلابيها تلاش براي گسترش دامنههاي فيلترينگ را در دستور كار قرار دادهاند. راديكالها پيش از اين يك بار طرح صيانت1 را در 3اسفند1400 با عنوان «حمايت از حقوق كاربران در فضاي مجازي» استارت زده بودند و شانس دوم خود را 3 سال بعد با پيگيري طرح «مقابله با انتشار مطالب خلاف واقع در فضاي مجازي » امتحان كرده بودند و در هر دو بار شكست خورده بودند. اينبار طرح صيانت 3 را با عنوان جديدي چون«حمايت و رسيدگي به تخلفات حوزه صوت و تصوير فراگير در فضاي مجازي» در دستور كار قرار دادهاند. اما دولت چهاردهم كه در نخستين سال فعاليتهاي خود توانسته بود واتساپ و گوگلپلي را رفع فيلتر كنند و زمينه رفع فيلتر يوتيوپ را براي دانشجويان دانشگاه تهران فراهم سازد، اينبار به دنبال رفع فيلتر كامل از تلگرام، اينستاگرام، يوتيوپ و شبكه ايكس (توييتر) است.
خبري از رفع فيلترينگ تا يك ماه آينده در راه است؟
ديروز اظهارات رييس شوراي اطلاعرساني دولت در خصوص دورنماي رفع فيلترينگ بازخوردهاي بسياري در فضاي رسانهاي پيدا كرد.
حضرتي كه در پايان جلسه هيات دولت در جمع خبرنگاران سخن ميگفت، درباره وعده رييسجمهور براي رفع فيلترينگ گفت: « ايشان از روز اول كه آمدند همچنان با تاكيد بر اينكه فيلترينگ بايد برداشته شود، برنامهريزيشان هم همين بود. شعارشان هم همين بود. صحبتشان هم همين بود. تلاش مضاعفي را شروع كردند و با شوراي عالي فضاي مجازي جلساتي كه گذاشته شد در جلسات سران مطرح شد كه يك نفر توضيح بدهد كه فلسفه فيلترينگ چيست؟ آيا باعث ميشود كه مردم كمتر تماشا كنند؟ امروز چيزي حدود هشتاد درصد ملت ايران فيلترشكن نصب كردهاند و با نصب فيلترشكن هم از ضايعات مربوط به مواردي كه دوستان مخالف رفع فيلتر صحبت ميكنند بهرهمند ميشوند . همچنين فيلترشكنها نيز يك ضرر مضاعف ايجاد ميكند، چرا كه تمام سيستم مخابراتي را تخريب كرده و هزاران عيب دارد.»
رييس شوراي اطلاعرساني دولت يادآور شد: «دوستان ما در شوراي عالي فضاي مجازي مخصوصا عزيزاني كه شخصيتهاي حقيقي هستند همچنان نظرات ديگري دارند كه برايشان محترم هست و لذا روي نظراتشان هم اصرار دارند. در جلسهاي پس از بحث و جدلهاي بسيار، مسوولان به اين جمعبندي رسيدند كه واتسآپ و بخشي از گوگلپلي رفع فيلتر شده و مشكلشان حل شود. مشكل يوتويوب در دانشگاهها و مراكز پژوهشي نيز تا حدودي حل شد ولي (دوستان) روي بقيه پلتفرمها و سكوها همچنان ايستادگي كردند و اميدوارم با توجه به اينكه تلاشهاي آقاي رييسجمهور همچنان ادامه دارد تا يك ماه آينده ما شاهد يك قدم مثبت ديگر هم باشيم. من خيلي اميدوارم به اين روند ولي اسمي از هيچ پلتفرمي نميبرم.»
حضرتي گفت: « پزشكيان نه سياستش اين است كه كار را با دعوا پيش ببرد، نه اوضاع مملكت اجازه ميدهد و نه اخلاقشان اين است. تلاش ايشان اين است كه از كانال خودش، از مسير خودش به شكل طبيعي با بحثهاي مختلف و مستمري كه با دوستان دارند، موضوع انشاءالله حل شود و دوستان هم قانع شوند كه بايد سكوهايي را آزاد كنند، تا مردم هم مجبور نشوند كه فيلترشكن نصب كنند و هم مردم مجبور نشوند كه پول اضافي بدهند، هم براي تعدادي فيلترشكن فروش يك بازاري ايجاد نشود. رقم اين فيلترشكنها بسيار بالاست و آنها هم قطعا در اين ماجراها بينقش نيستند. اميدوارم كه انشاءالله دوستانه حل شود و در اين قضيه بيشتر از اين مردم ما مورد اذيت و آزار قرار نگيرند.»
ديدگاه اكثريت نمايندگان درباره طرح صيانت چيست؟
در شرايطي كه اعضاي جبهه پايداري با ايجاد سر و صدا و حاشيهسازي تلاش ميكنند توجه افكار عمومي را به تحركات افراطي خود جلب كنند، اكثريت نمايندگان مجلس به دور از فضاسازيهاي كاذب و حاشيهسازي تلاش ميكنند آنچه را كه در راستاي منافع ملي كشور و مصالح عمومي مردم است را دنبال كنند. در خصوص طرحهايي از جنس صيانت3 هم بسياري از نمايندگان اعلام كردهاند مخالفت رويكردهاي سلبي در يك چنين موضوعاتي هستند.
احمد فاطمي عضو كميسيون اجتماعي مجلس يكي از همين نمايندگان اصلاحطلب است كه در خصوص تلاش برخي طيفهاي راديكال براي ارايه طرحهاي محدودكننده در حوزه فضاي مجازي ميگويد: «هنوز چيزي درباره طرح صيانت3 در مجلس مطرح نشده است و احتمالا اين طرحها در محافل خاصي مطرح شده است. در كل معتقدم هر نوع محدوديت در قالب طرحهاي صيانت به معناي متزلزل شدن اعتماد مردم به سيستم است. چون طرحهاي صيانت با عقلانيت و خردگرايي هيچ تناسبي ندارند. طرح صيانت با هر عنوان و اسمي اگر منجر به محدودتر شدن فضا شود، پذيرفتني نيست.»
اين نماينده در پاسخ به اين پرسش «اعتماد» كه اكثريت نمايندگان در خصوص يك چنين طرحهاي محدوديتزايي چگونه ميانديشند؟ ميگويد: « هيچكس با افزايش ناهنجاريهاي رفتاري و نارساييهاي اخلاقي در فضاي مجازي موافق نيست. طبيعي است همه موافق قانونمند شدن و سامانمند شدن اين فضا به نفع مردم هستند. اما مساله اين است كه فيلترينگ و برخوردهاي سلبي هرگز منتج به نتيجه مناسب نميشود و باعث دفاع از مرزهاي اخلاقي و عقيدتي جامعه نميشود. اين مافياي فيلترشكن است كه از اين فضاي محدود بهره ميبرد و با گسترش ويپيانها خانوادههاي ايراني را با مشكلات عديدهاي مواجه ميكند. آيا كساني كه به دنبال محدود كردن فضاي مجازي بودند به اهداف خود رسيدند؟ روشن است كه هيچكدام از اهداف ذكر شده در فيلترينگ محقق نشده است. وقتي فيلترشكن در اختيار يك نوجوان و جوان و كودك قرار ميگيرد هم هزينههاي گزافي به مردم تحميل شده، هم كسب و كار مردم ضربه خورده و هم امنيت جامعه با ايراد مواجه شده است. ضمن اينكه كيفيت اينترنت هم پايين آمده است. همانطور كه دكتر پزشكيان ميگويد، مساله فيلترينگ را بايد با وفاق ملي حل كرد. مردم با گسترش فرهنگ استفاده از ابزارهاي ارتباطي بايد خودشان از خانواده و فرزندانشان صيانت كنند.
فاطمي در پاسخ به پرسش ديگري در اين خصوص كه اگر فرض بگيريم كه طرح صيانت3 در مجلس مطرح شود، آيا اكثريت مجلس به آن راي ميدهند يا نه؟ ميگويد: « تا زماني كه طرح به دست نمايندگان نرسد نميتوان درباره آن نظر قطعي داد. بايد ببينيم طرح به دنبال چه هدفي است و چه دورنمايي در آن مشخص شده است. امروز نميتوان با قطعيت در خصوص راي يا عدم راي به آن حكم داد اما ميتوانم بگويم كه بسياري از نمايندگان بر بياثر بودن فيلترينگ آگاه شدهاند و خواستار پايان دادن به اين روند معيوب و غير كارآمد هستند. در عين حال نمايندگان معتقدند بايد از طريق فرهنگسازي و رفتارهاي ايجابي زمينه گسترش رفتارهاي نظام مند در فضاي مجازي و اپليكيشنهاي ارتباطي را فراهم ساخت.»