جانش كه به لب رسيد، دهانش را گشود. حرف‌هاي ديروز وزير نفت در كنفرانس مطبوعاتي‌اش كم‌سابقه بود. صريح و بي‌پرده. زنگنه سعي كرد با مردم صادق باشد. چه از او خوش‌مان بيايد چه منتقدش باشيم، به نفع كشور است صحبت‌هايش را جدي بگيريم. باور كنيد.
1- آقاي وزارت خارجه! در برابر ايتاليا و يونان كه براي خريد نفت از ايران معافيت دارند اما از ايران نفت برداشت نمي‌كنند چه اقدامي كرده‌ايد؟! ما در دوره‌اي كه اقتصاد يونان ورشكسته بود اين كشور را درك كرديم. نفت‌مان را برده بودند و براي تسويه‌حسابش امروز و فردا داشتند. حالا سخت است كه بپذيريم با وجود معافيت از تحريم‌هاي امريكا، نفت نمي‌خرند و ...
حتي جواب وزارت نفت ايران را هم نمي‌دهند. اگر اهرم ديپلماتيكي نداريد كه با وجود معافيت، ايتاليايي‌ها را براي خريد نفت متقاعد كنيد، پس شايد يك جاي كار مي‌لنگد. «بعد از تحريم فقط كشور تركيه است كه از جمع كشورهاي اروپايي از ما نفت مي‌خرد و اروپايي‌ها به هيچ عنوان نفت از ايران برداشت نمي‌كنند با اينكه ايتاليا و يونان عملا مجوز خريد نفت از ايران را دارند و ما بارها با آنها تماس گرفته‌ايم اما جواب تماس ما را نمي‌دهند.» اين را زنگنه گفت.
2- مثل روز روشن است كه كشور مي‌خواهد در ابعاد مختلف با چين رابطه‌اي استراتژيك داشته باشد. چين بزرگ در عرصه سياست و اقتصاد جهاني موثر است. «براي توسعه بخش شمالي و جنوبي ميدان آزادگان قبول كرديم كه با CNPC (شركت ملي نفت چين) مذاكرات خارج از مناقصه انجام دهيم؛ براي ميدان نفتي يادآوران هم قبول كرديم كه با شركت ساينوپك چين مذاكره خارج از مناقصه انجام دهيم، منتهي آنها بنا به ملاحظات خودشان اكنون فعال نيستند و ما نمي‌توانيم جواب فعال نبودن آنها را بدهيم.» ديروز وقتي زنگنه اين جملات را گفت ياد كنفرانس ايران و چين در سال 84 يا 85 در كيش افتادم. محمد حسين عادلي (معاون اسبق اقتصادي وزارت خارجه) رييس جلسه بود.
سفير وقت چين، كنارش بالاي صحنه نشسته بود و مرتضي بانك (معاون اسبق وزارت خارجه و رييس نهاد رياست‌جمهوري دولت اول روحاني) سوالي درباره روابط ايران و چين پرسيد و جوابي شنيد كه بيشتر از آن را انتظار داشت. تذكر ديپلماتيك عادلي را هنوز به خاطر دارم. چيني‌ها همين الان درگير بزرگ‌ترين دعوا يا مذاكرات تجاري با امريكا هستند. بدون ترديد، در اين مذاكرات منافع خودشان را در نظر مي‌گيرند.
سياستمداران و فعالان اقتصادي ايراني به جاي اينكه همديگر را براي عدم همكاري با چين متهم كنند خوب است منافع كشور را در لابلاي صحنه پيچيده بين‌المللي دقيق تعريف كنند. داشتن رابطه محكم با چين براي هر كشوري غنيمت است اما چه انتظاري از چين داريد؟ پاسخ به اين سوال در صلاحيت اين قلم نيست. اما من دوست ندارم وزير نفت كشورم در موقعيتي قرار گيرد كه حاضر باشد بدون مناقصه براي واگذاري توسعه دو ميدان بزرگ نفتي جهان با چيني‌ها مذاكره كند اما آنها فعالانه پيش نيايند!
3- وزير نفت ديروز خيلي شفاف گفت كه هر كس فكر مي‌كند با تغيير در اطلاعيه عرضه مي‌تواند محموله‌هاي نفت خام را در بورس انرژي بفروشد، پيشقدم شود و اطلاعيه عرضه را اصلاح كند. فقط دو شرط گذاشت: «پول نفت عرضه شده در بورس حتما بايد وصول شود. شرط ديگر ما اين است كه در بازار ما ورود نكنند.»
همين جا لازم است همه دلسوزان كشور به مساله ضمانتنامه‌هايي كه بر اساس قانون، شركت ملي نفت بايد قبل از واگذاري نفت در اختيار بگيرد توجه كنند.
آقاي كرباسيان، مبادا تحت فشار قرار بگيرد و ضمانتنامه‌هاي كم‌اعتبار به خاطر فروش نفت در بورس (به هر شكلي) قبول كنيد؟ شما وزير اقتصاد اين كشور بوده‌ايد و از اعتبار انواع ضمانتنامه‌ها آگاهيد. امروز هر ضمانتنامه‌اي بگيريد مردم خبردار نخواهند شد، اما فردا مشخص شود كه خداي نكرده نفتي واگذار كرده‌ايد و به هر دليل پولش برنگشته و ضمانتنامه معتبري هم نگرفته‌ايد؛ بايد پاسخگو باشيد. اينها را كه مي‌نويسيم علاج واقعه قبل از وقوع است. تجربه گذشته هم پيش روي مان است. خلاصه كه ضمانتنامه‌ها را طبق قانون و كاملا معتبر و به اندازه اعتبارش بگيريد.
4- وزير نفت در مصاحبه ديروزش به درستي، چند بار بر لزوم مقابله با تحريم‌هاي نفتي امريكا تاكيد كرد: «من جنگ تحميلي را هم درك كرده‌ام. اما اين جنگ (تحريم ها) سخت‌تر است. اما ما مرد ايستادگي هستيم. ما از تمام استعدادمان و از همه راه‌هاي ممكن (براي دور زدن تحريم ها) استفاده مي‌كنيم.» توسعه اين روحيه، براي ايستادگي در مقابل تحريم‌ها در عين داشتن صداقت با مردم مي‌تواند به كشور كمك كند. من فكر مي‌كنم مردم هر جا صداقت ببينند همراه مي‌شوند. ايستادن جلوي بيگانه هم در رگ و خون ايراني‌هاست. پس با صادق بودن و عاقلانه عمل كردن مي‌توانيم جلوي امريكا بايستيم. «من فقط در مقابل يك ملت تعظيم مي‌كنم و آن ملت ايران است و در مقابل هيچ كشور، دولت و ملت ديگري تعظيم نمي‌كنم.» اين را زنگنه گفت.
5- رسم جوانمردي مي‌دانم كه همين جا به نحوه تعامل زنگنه با خبرنگار جوان روزنامه مخالفش، نقد داشته باشم. آقاي وزير، شما اگر با مديرمسوول آن رسانه حرف داريد، موقعش زماني نيست كه خبرنگارش، بعد از پرسيدن سوال، اجازه گرفته تا نقدش نسبت به به‌كارگيري بازنشستگان را مطرح كند. او يك خبرنگار است. نه يك فعال سياسي. هماوردي وزير و مدير مسوول بايد روبه‌روي هم باشد يا در يك سخنراني و نوشته مستقل.