معناي يك دروغ
عباس عبدي
دو روز بعد از پايان انتخابات سال گذشته، يكي از منسوبين به گروه‌هاي تندرو نوشت كه: «اگر پزشكيان را انتخاب كنيد، حق اعتراض نداريد.» بلافاصله در پاسخ نوشتم كه: «پزشكيان را انتخاب مي‌كنيم تا حق اعتراض ملت به رسميت شناخته شود.» در واقع اين يكي از مهم‌ترين وجوه تمايز تندروها با ديگران است، چون آنان نگاه فرقه‌اي به سياست دارند و تا آخرين نفس از هر كاري كه نامزد انتخاب شده خود انجام بدهد، دفاع و حق اعتراض را از خود سلب مي‌كنند و با اين شرط وارد سياست فرقه‌اي مي‌شوند. در نقطه مقابل يك نيروي مستقل و آزاد و مردمي، نه‌تنها چنين نمي‌كند بلكه مهم‌ترين معيار او براي رأي دادن به يك نامزد اين است كه ببيند آن فرد در صورت انتخاب شدن تا چه اندازه حرمت و احترام آزادي بيان و نقد را پاس مي‌دارد. از اين نظر بايد انصاف داشت و گفت كه آقاي پزشكيان نمره بالايي دارد. به راحتي مي‌توانيد حرف انتقادي خود را در حضورش بزنيد. حتي ممكن است لحن انتقادي هم تند باشد. تاكنون نشنيده‌ام كه از كسي به دليل انتقادهايش ناراحت شده باشد يا داوري او درباره افراد، تحت تأثير نقد يا مجيزگويي آنان باشد. بنابراين اگر يك مقام مسوول همين يك ويژگي خوب را داشته باشد، همه را اميدوار مي‌كند كه خطاهاي جاري اصلاح شود. در اين يادداشت مي‌خواهم يكي از برنامه‌هاي وي را نقد كنم. برنامه ساخت مدرسه بدون بودجه‌هاي دولتي و با كمك مردم كه آغاز آن نيز با مشاركت عملي در ساخت ديوار مدرسه‌اي در خوزستان بود و پايان مرحله اولش هم ديروز بود كه ذيل شعار عدالت آموزشي و به طور همزمان چندين هزار پروژه آموزشي را در كشور افتتاح كردند. آقاي پزشكيان هم ضمن سخنان خيلي خوبي كه درباره آموزش زدند، گفتند دولت پول ندارد؛ مردم كه مي‌توانند كمك كنند. من ضمن ابراز خوشحالي از ساخت اين تعداد واحد آموزشي همين رويكرد را نقد خواهم كرد. زيرا موجب عدم توجه به امور اساسي‌تر دولت خواهد شد. به نظر مي‌رسد كه كمبود مدرسه قطعا مشكل مهمي است. به همين علت نيز بسياري از نيكوكاران ترجيح مي‌دهند پول خود را در اين زمينه صرف كنند كه بايد از آنان به نحو شايسته تقدير شود. ولي كار داوطلبانه و نيكوكاري وظيفه دولت نيست، ضمن اينكه مساله اصلي آموزش و پرورش نيز كمبود كلاس درس نيست.
كار خيريه امري داوطلبانه است و دولت و حكومت بهترين كاري كه مي‌توانند و بايد انجام بدهند؛ باز گذاشتن راه براي مردم جهت انجام اين كار خير يا مشاركت كردن با آنان در ساخت يا تجهيز وسايل است و اينكه نخواهند آن را به نام خود جا بزنند، كه متأسفانه مواردي از اين كارها ديده شده است. همچنين بايد نيكوكاران مدرسه‌ساز را در اداره مدرسه نيز مشاركت داد تا انگيزه بيشتري پيدا كنند.
كار دولت و حكومت ساخت مدرسه با بودجه عمومي است. اولين پرسشي كه بايد پاسخ داده شود اين است كه چرا پس از حدود نيم قرن كه از انقلاب مي‌گذرد، هنوز مدارس كپرنشين يا غيراستاندارد وجود دارد يا حتي مدرسه‌اي هم در دسترس مردم نيست؟ دولت بايد پاسخي براي اين پرسش داشته باشد. شايد بگوييم اين به قبلي‌ها ربط دارد. بله به آنها ربط دارد ولي پاسخ آن براي تغيير سياست امروز ما لازم است. چگونه؟
همين الان چنان اتلاف منابع بزرگي در كشور و بودجه داريم كه اگر فقط جزو كوچكي از آنها به مدرسه‌سازي اختصاص يابد، همه كمبودها برطرف مي‌شود و نيازي به فعاليت خيرين نيست. مبالغ ناشي از فساد، اتلاف قيمت‌هاي انرژي، ارقامي كه در اتلاف صادرات و واردات و انتقال پول به وجود مي‌آيد و... از اين نوع است. خبرگزاري تسنيم كه قاعدتا دسترسي خوبي به منابع اطلاعاتي دارد، مدعي شده كه از سال ۱۳۹۷ تاكنون (حدود ۷ سال)، ۲۷۰ ميليارد دلار صادرات غيرنفتي داشته‌ايم كه ۳۵ درصد يعني ۹۵ ميليارد دلار آن هنوز به چرخه اقتصاد كشور بازنگشته است. اگر همين مقدار را براي صادرات نفتي و ارزان‌فروشي آن حساب كنيم سر به فلك مي‌زند. وظيفه دولت حل اين مسائل است و اگر فقط ۱۰ درصد منابع آن را صرف آموزش و پرورش كند، هيچ كمبودي در آن نخواهد بود. ساختن مدرسه از طريق فعاليت‌هاي نيكوكاري خوب است ولي وظيفه دولت نيست. كار اصلي دولت در حوزه آموزش فراتر از مدرسه‌سازي است، وظيفه مهم‌تر اصلاح نظام آموزشي است. در همه زمينه‌ها از جمله در تربيت و تنبيه، در انتخاب و آموزش آموزگاران مجرب، در فلسفه آموزش، در مفاد درسي، در علاقه‌مند كردن كودكان و جوانان به محيط آموزشي و در ياد دادن ابعاد گوناگون «سواد زندگي» يا «مهارت‌هاي زندگي» تا توانمندي‌هاي جوانان براي يك زندگي سالم افزايش يابد. تقريبا در همه موارد عقبگرد رفته‌ايم. حالا بياييد به آخرين دستاوردهاي نظام آموزشي موجود نگاه كنيم. يكي از سوالات آزمون ضمن خدمت فرهنگيان (نه حتي دانش‌آموزان) كه بايد از امور آگاه باشند اين است: «كدام كشور براي اولين بار در دنيا موفق شد، چهار فروند از جنگنده‌هاي F-35 را منهدم كند؟»
گزينه‌ها: ۱ـ روسيه ۲ـ كره‌شمالي ۳ـ ايران ۴ـ امريكا
جناب آقاي پزشكيان! اين يك اشتباه عادي نيست. اين يك دروغ نظام‌مند است كه حتي هدف آن القاي مطلب دروغ هم نيست، بلكه به ابتذال كشيدن شخصيت پاسخگو است. مي‌گويد كه ما و تو مي‌دانيم كه اين دروغ است ولي تو بايد براي آموزگار شدن رسما پاسخ دروغ را انتخاب و خود را تحقير كني. بايد دانش‌آموزان خود را هم بر همين سياق و روش آموزش بدهي. به نظر شما اگر كلاس و مدرسه نداشته باشيم بهتر است يا هنگامي كه كلاس داريم و چنين آموزگاري را روانه كلاس كنيم؟ كدام آدم با وجدان و عاقلي حاضر مي‌شود، فرزند خود را روانه اين محيط ضدآموزشي كند؟ مساله شما و دولت در درجه اول اصلاح اين است و نه ساختن مدرسه و كلاس.