ارتش سوريه پايان آتش‌بس
و صليب سرخ تعليق كمك‌هاي بشردوستانه را اعلام كردند
سوريه
نقطه سر خط
سارا معصومي
پايان آتش‌بس در سوريه پيش از آنكه ماراتن هفت روزه توقف نسبي خصومت در اين كشور بحران‌زده با موفقيت به سرانجام برسد. گويا تمام بدبيني‌ها دال بر اينكه اين‌بار هم نمي‌شود، درست از كار درآمد. جرقه پايان اين آتش‌بس را حمله ائتلاف به رهبري امريكا به ارتش سوريه در ديرالزور زد. قريب به نود يونيفرم‌پوش ارتش سوريه در اين حمله كه امريكايي‌ها مي‌گويند اشتباهي صورت گرفت، جان خود را از دست دادند. دولت سوريه در ساعات نخست وقوع اين حادثه فرصت اظهارنظر و موضع‌گيري را به روسيه داد و نتيجه آن نيز جلسه فوق‌العاده شوراي امنيت بود كه البته بيشتر نشستي نمادين بود. سكوت دمشق اما چندان پايدار نبود و شامگاه روز دوشنبه ارتش سوريه به صراحت اعلام كرد كه آتش‌بس يك هفته‌اي در اين كشور به پايان رسيده است. ميانجي‌هاي اين آتش‌بس روسيه و امريكا بودند اما اين ارتش سوريه بود كه سوت پايان آن را زد و البته در بيانيه ارتش هم كوچك‌ترين اشاره‌اي به احتمال تمديد نشد. غيبت اين اشاره به معناي نبود اميدواري براي احتمال تمديد است. ارتش سوريه در بيانيه خود از اينكه اين آتش‌بس نتوانست پاياني براي ريختن خون مردم سوريه باشد، ابراز تاسف كرده و از پايبند نبودن گروه‌هاي تروريستي به آتش‌بس و نقض 300 باره آن در هفت روز برقراري آن خبر داده است.
حمله به قلب صليب سرخ در سوريه
كاميون‌ها آرم صليب سرخ را بر پيشاني داشتند. پشت سر هم در يك صف در نزديكي جايگاه صليب سرخ قرار داشتند و انتظار ورود به مناطق محروم از كمك را مي‌كشيدند كه ناگهان باران بمب آغاز شد. درست ساعتي پس از آنكه ارتش سوريه اعلام كرد آتش‌بس مورد توافق روسيه و امريكا بي‌نتيجه به پايان رسيده است، كاروان‌هاي حامل كمك‌هاي سازمان ملل در اطراف حلب مورد حمله قرار گرفتند. حلب باز هم به نمادي براي جنگ بي‌پايان در سوريه بدل شد. جنگ در سوريه در شش سال گذشته 500 هزار نفر را قرباني كرده و ميليون‌ها نفر بي‌خانمان و آواره شده‌اند. در چنين شرايطي آتش‌بس كورسوي اميدي بود كه شايد اين‌بار بتوان كمك‌هاي انسان‌دوستانه را به ساكنان شهرهايي رساند كه مديريت آنها در اختيار مخالفان بشار اسد است. غروب دوشنبه با مستولي يافتن تاريكي بود كه حملات صورت گرفت. اندك بيمارستان‌ها و درمانگاه‌هاي باقيمانده دوباره مملو از زخمي‌ها و كشته‌شده‌ها شدند و مردم در تاريكي مطلق تلاش مي‌كردند زخمي‌ها را بيابند. نيمه‌شب بود كه اعلام شد 34 نفر زخمي و كشته شده‌اند. مقام‌هاي سازمان ملل مي‌گويند كه از اين حمله شوكه شده‌اند. حمله‌اي كه 31 كاميون حامل كمك‌ها را هدف قرار داد. كاميون‌هايي كه دارو، مواد غذايي و ديگر مواد اوليه را براي ساكنان غرب حلب مي‌بردند. استفان دي ميستورا، نماينده سازمان ملل در امور سوريه در اين خصوص مي‌گويد: خشم ما از اين حمله بسيار زياد است. اين كاروان كمك‌ها در نتيجه مدت‌ها انتظار و رايزني و در حالي كه تمام مجوزهاي لازم را در اختيار داشت براي كمك به شهروندان غيرنظامي محروم مانده به سمت حلب حركت مي‌كردند. آمار متناقض است اما نيويورك‌تايمز مي‌نويسد كه حداقل 18 كاميون كاملا تخريب شده‌اند. برخي منابع مي‌گويند كه 12 نفر از اعضاي صليب‌سرخ در اين حمله جان خود را از دست داده‌اند. شاهدان عيني مي‌گويند كه اين كاروان هدف چندين بار حمله قرار گرفت. نخستين حمله كاروان‌ها را هدف قرار داد و دومين و سومين حمله در حالي صورت گرفت كه مردم و ديگر امدادرسان‌ها به كمك سانحه‌ديدگان رفته بودند. برخي منابع ادعا مي‌كنند كه اين حمله كار روسيه يا ارتش سوريه بوده است. اين نخستين‌بار از سال 2011 بود كه كاروان كمك‌هاي بشردوستانه هدف حملات قرار گرفت. سازمان ملل در گزارش ديگري تاكيد كرده كه دومين محموله كمك‌ها كه بالاخره مجوز ورود به خاك سوريه را پيدا كرده بود در حمص متوقف شد و نيروهاي دولتي ذخيره‌هاي دارويي آن را خارج كردند. سخنگوي وزارت امور خارجه امريكا در واكنش به اين حمله تاكيد كرد كه امريكا مساله همكاري‌هاي بيشتر نظامي با روسيه در آينده را مورد ارزيابي مجدد قرار خواهد داد. وي در اين خصوص گفت: مقصد و ماهيت اين كاروان‌ها براي دولت سوريه و ارتش روسيه مشخص بود. امدادرسان‌هايي در اين حادثه جان خود را از دست دادند كه مي‌خواستند اندكي از درد و رنج مردم سوريه بكاهند. پس از اين حمله سازمان ملل اعلام كرد كه تمام كمك‌هاي خود به سوريه را متوقف خواهد كرد.
توافق، كار سوريه نبود، طرف‌حساب روس‌ها هستند
جان كري، وزير امور خارجه ايالات متحده كه تنها در يك دور مذاكراتي در ژنو 14 ساعت را صرف رايزني در خصوص چند‌وچون آتش‌بس كرده بود در نخستين واكنش به اعلام پايان آتش‌بس از سوي ارتش سوريه اعلام كرد كه امريكا، روسيه را مسوول اقدام‌هاي بشار اسد مي‌داند. وي در اين خصوص گفت: اين سوري‌ها نبودند كه توافق را رقم زدند و نكته مهم اين است كه اين روس‌ها هستند كه بايد اسد را كنترل كنند. اسد مقصر حمله به كاروان‌هاي كمك‌هاي بشردوستانه است. در حالي كه منابع غربي انگشت اتهام خود براي حمله به كاروان امداد‌رسان سازمان ملل را به سمت دولت بشار اسد نشانه رفته‌اند اما هنوز هيچ منبع مشخصي دخالت ارتش سوريه در اين حملات را تاييد نكرده است. جان كري كه اين روزها ميزبان مقام‌هاي متفاوت در حاشيه مجمع عمومي سازمان ملل متحد است روز سه‌شنبه به وقت محلي با همتاي خود از روسيه ديدار كرد و مساله حمله اخير به كاروان امدادرساني به حلب و سرنوشت آتش‌بس در زمره سوژه‌هاي گفت‌وگوهاي اين دو مقام بود. يك مقام ارشد دولت اوباما در گفت‌وگو با خبرنگاران اعلام كرد كه شانس بسيار اندكي وجود دارد كه دو‌طرف بتوانند توافق آتش‌بس صورت گرفته را نجات دهند. وي همچنين تاكيد كرد كه فعلا امريكا نمي‌داند كه اين حمله كار چه كسي بوده است. اين مقام امريكايي همچنين اعلام كرد كه حمله صورت‌گرفته به كاروان‌هاي امداد‌رسان نشان داد كه اهداف امريكا در سوريه به سهولت قابل دسترسي نيستند. با اين وجود روس‌ها مي‌گويند كه دولت سوريه حق دارد در شرايطي كه تروريست‌ها بارها و بارها آتش‌بس را نقض كرده‌اند، سكوت نكند. ساكنان حلب مي‌گويند كه پس از چند روز آرام در نتيجه آتش‌بس، ساعتي پس از اعلام ارتش سوريه مبني بر پايان آن، حمله‌ها به حلب آغاز شد. به نظر مي‌رسد كه عدم تداوم آتش‌بس عملا اين دورنما كه بازيگران متفاوت مي‌توانند بحث در خصوص انتقال سياسي قدرت را آغاز كنند تيره و‌تار كرده است. اعتماد، حلقه مفقوده‌اي است كه نه تنها ميان روسيه و امريكا به چشم مي‌خورد بلكه تمام بازيگران دخيل در سوريه نيز به آن مبتلا شده‌اند. پيش از اين قرار بود كه در صورت تداوم كامل آتش‌بس در هفت روز و ادامه آن روسيه و امريكا براي نخستين‌بار در شش سال گذشته همكاري‌هاي گسترده اطلاعاتي و نظامي را با هم براي حمله به تروريست‌ها آغاز كنند. در واشنگتن، پنتاگون هنوز تلاش مي‌كند دليل حمله به ارتش سوريه را كه روز شنبه رخ داد، مشخص كند. برخي منابع مي‌گويند كه يگان هدف قرار گرفته شده نشانه‌هايي از ارتش سوريه را نداشته و عده بسياري از سربازها يونيفورم نيز بر تن نداشته‌اند. سخنگوي رياست‌جمهوري روسيه در تازه‌ترين اظهارات خود اعلام كرد كه اميدواري به احياي آتش‌بس بسيار بسيار اندك است. وي همچنين اعلام كرد كه مسكو بسيار نگران اوضاع جاري در سوريه است.
اردوغان دستور اجراي بزرگ‌ترين عمليات نظامي تاريخ مدرن تركيه را صادر كرد
در تحولي جداگانه رييس‌جمهوري تركيه، رجب طيب اردوغان اعلام كرد ارتش تركيه كه ماه گذشته براي عقب‌راندن داعش و جدايي‌طلبان كرد راهي شمال سوريه شده است، قصد دارد منطقه‌اي به بزرگي پنج هزار كيلومتر مربع را پاكسازي كند. به گزارش آنا، به نقل از بلومبرگ، اين مداخله كه مي‌تواند بحران سوريه را تشديد كند، بزرگ‌ترين عمليات خارجي ارتش تركيه به شمار مي‌آيد. پيش‌تر عمليات‌هاي ارتش تركيه در شمال سوريه در دهه 1990 بزرگ‌ترين عمليات خارجي ارتش تركيه به شمار مي‌آمدند. به نظر مي‌رسد كه آنكارا قصد دارد تا با افزايش نيروهاي نظامي خود در سوريه، نشان دهد كه در موضوع سوريه، نقش دارد. تركيه پس از مداخله روسيه در سوريه، ناگزير شد تا از حجم لفاظي‌هاي خود عليه مسكو بكاهد. حالا حضور نظامي در سوريه، مي‌تواند بر نقش تركيه در بحران سوريه بيفزايد. از سوي ديگر، تركيه مي‌كوشد تا حمايت امريكا از نيروهاي كرد شمال سوريه را كاهش دهد. اردوغان در سخنراني خود اعلام كرد كه اجازه نخواهد داد نيروهاي كرد، اين مناطق را تحت كنترل خود داشته باشند. اردوغان در اين سخنراني مدعي شد كه هدف كردها، متحد كردن مناطق تحت كنترل خود در شمال سوريه و ديگر مناطق موجود در عراق و تركيه است تا اين سرزمين‌ها را به درياي مديترانه برسانند.
كوتاه از سوريه
وزارت خزانه‌داري امريكا گروه جندالاقصي در سوريه را در ليست سياه قرار داد. جندالاقصي گروهكي از ده‌ها گروه مسلح فعال در جنگ سوريه است كه سابقا نام «سرايا القدس» داشت و «ابو‌عبدالعزيز القطري» آن را به عنوان يكي از شاخه‌هاي جبهه النصره تاسيس كرد. اين گروهك بعد از آن به دليل اختلافات با النصره و دشمني النصره (شاخه القاعده در سوريه) با داعش، از النصره جدا شد. اين گروهك بخشي از ائتلاف موسوم به «مهاجران و انصار» است و در ابتداي سال 2014 گزارش‌هاي خبري نشان مي‌داد كه بيشتر اعضايش عرب‌هاي غيرسوري (مهاجران) هستند اما در اواخر سال 2014 بيشتر اعضاي آن از افراد مسلح سوري شدند كه از ديگر گروه‌ها جدا شده بودند.
حجاب رياض، رييس كميته عالي معارضان سوري اعلام كرد، اين كميته به نمايندگي از معارضان سوريه به طرح چند مرحله‌اي براي انتقال قدرت در اين كشور رسيده است. وي در حاشيه اجلاس مجمع عمومي سازمان ملل در نيويورك خطاب به هيات‌هاي ديپلماتيك بين‌المللي گفت: «كميته عالي معارضان سوريه طرح خود براي آينده اين كشور را از طريق مذاكرات كه مسير براي ورود به دوره گذار سياسي و انتقال قدرت را هموار مي‌سازد و البته شامل كناره‌گيري «بشار اسد» از قدرت مي‌شود، ارايه كرده است.»