گلايه وزير بهداشت از افزايش ۱۰۰ درصدي پذيرش دانشجو در مقابل فقر شديد زيرساخت آموزشي و امكانات رفاهي دانشگاهها
چالش«كفخوابي» در خوابگاه اولين دانشگاه صنعتيكشور
كمبود فضا و تجهيزات آزمايشگاهي در دانشگاه صنعتي خواجه نصير و دانشجوياني كه درگير تعميرات تجهيزات كهنه خوابگاهها ميشوند
گروه اجتماعي
در چهارمين سال اجراي مصوبه افزايش 20 الي 25 درصدي ظرفيت پذيرش دانشجوي پزشكي و در حالي كه اين مصوبه در دولت سيزدهم و با امضاي رييسجمهور وقت تصويب شد، ديروز وزير بهداشت كه در مراسم بزرگداشت روز دانشجو شركت كرده بود، تاكيد كرد كه افزايش تعداد دانشجوي پزشكي به هيچوجه به معناي رفع كمبود پزشك در مناطق محروم نيست .
اين تاكيد محمدرضا ظفرقندي، پاسخي بر ادعاهاي مسوولان و نمايندگان مجلس است كه پاييز 1400 و در حمايت از تصويب اين مصوبه، مدعي بودند كه دليل اصلي كمبود پزشك در مناطق محروم، تعداد ناكافي دانشجويان پزشكي است و بايد با افزايش تعداد دانشجويان، اين معضل را حل كرد . نيمه دوم 1400 مصوبه افزايش ظرفيت پذيرش دانشجوي پزشكي و دندانپزشكي با امضاي رييسجمهور وقت كه رياست شوراي عالي انقلاب فرهنگي را هم بر عهده دارد، ابلاغ شد بدون آنكه كمترين زيرساخت متناسب با افزايش تعداد دانشجويان تازهوارد به مجموعه دانشگاههاي علوم پزشكي و دندانپزشكي اضافه شود. تشكيل كلاسهايي با 500 دانشجو و حداقل دوبرابر ظرفيت حضور در كلاس، كمبود كلاس و تشكيل كلاسهايي در پاركينگها، كمترين گلايه استادان دانشگاههاي علوم پزشكي و حتي برخي كارشناسان خارج از مجموعه وزارت بهداشت بود اما مشكلات، دامنه وسيعتري داشت و به كمبود فضاي آموزش باليني، كمبود استاد، كمبود آزمايشگاه، كمبود بيمار براي آموزش باليني، كمبود خوابگاه و محل اسكان براي وروديهاي جديد هم تسري پيدا كرد . نكته مهمتر اين بود كه با گذشت 4 سال از اجراي اين مصوبه، هدفي كه صاحبان منافع در اين مصوبه دنبال ميكردند هم محقق نشد، چون از همان اولين سال اجراي مصوبه (1401) صندليهاي آزمون دستياري در برخي رشتههاي كليدي خالي ماند . مهر امسال، علي جعفريان كه قائممقام وزير بهداشت است، اعلام كرد كه پارسال حدود ۱۶۰۰ صندلي در آزمون دستياري خالي مانده و ۸۰ درصد ظرفيت رشتههاي تخصصي طب اورژانس، بيهوشي، عفوني، داخلي و زنان پُر نميشود. جعفريان در گفتوگو با خبرگزاري ايسنا دليل خالي ماندن اين صندليها را متوجه نبود متقاضي براي اين رشتههاي تخصصي دانست و گفت: «تصميم افزايش ظرفيت به هيچ عنوان مشكلي از كشور حل نميكند. پارسال در رشته كليدي بيهوشي حدود ۴۴۰ ظرفيت داشتيم كه 130 صندلي اين رشته تخصصي خالي ماند. در رشته طب اورژانس هم با اينكه 400 ظرفيت براي پذيرش ايجاد شده بود ولي فقط ۳۸ دانشجو در اين رشته پذيرش شدند. حتي امسال هم بسياري از دانشجويان حاضر به انتخاب رشته در همه رشتههاي دستياري نيستند و بيرغبتي براي حضور در رشتههاي دستياري، به همه دانشگاهها از جمله دانشگاههاي سطح يك و دانشگاههاي بزرگ نيز رسيده بهطوري كه در دانشگاههاي تهران و شهيد بهشتي هم با صندلي خالي مواجه هستيم. بنابراين، تصور حل مشكل كمبود پزشك با افزايش ظرفيت پذيرش دانشجو، كاملا اشتباه است.اگر ميخواهيم در شهرهاي مختلف نيروهاي متخصص داشته باشيم، بايد شرايط پذيرش دانشجو در دانشگاهها را اصلاح كنيم تا دانشجويان براي ورود به دانشگاه انگيزه پيدا كنند. افزايش حقوق دانشجويان دستياري، بيمه بازنشستگي و برخي مزاياي ديگر در حوزه فعاليت آموزشي، از برنامههايي است كه وزارت بهداشت براي اين دانشجويان در نظر گرفته ولي مابقي اقدامات، در اختيار وزارت بهداشت نيست.»
در حالي كه از اولين سال اجراي اين مصوبه، گفته ميشد كه شرايط نامساعد دستياران در مراكز درماني اموزشي و نارضايتي گسترده جامعه پزشكي از شرايط اجتماعي، سياسي و اقتصادي كشور، از عوامل موثر در كاهش رغبت دانشجويان پزشكي براي ادامه تحصيلات و خالي ماندن صندلي برخي رشتههاي كليدي دستياري است، محمدرضا ظفرقندي كه همچون بسياري از اعضاي سازمان نظام پزشكي و جامعه جراحان، از منتقدان مصوبه شوراي عالي انقلاب فرهنگي است، ديروز در تحليل آسيبهاي اين مصوبه به آموزش پزشكي گفت: «افزايش ظرفيت به چند عامل بستگي دارد؛ اول، نياز كشور است؛ هر چه بيشتر تربيت شود اگر زيرساخت نباشد، ضرر دارد و باعث بيكاري و هدررفت سرمايه ميشود. در مصوبه سال 1400 شوراي عالي انقلاب فرهنگي در خصوص افزايش ظرفيت پذيرش دانشجوي پزشكي و دندانپزشكي مقرر شده بود افزايش ظرفيت سالانه ۲۰ درصد باشد، اما اين مصوبه به شرط تامين نياز و زيرساخت نظير خوابگاه و بيمارستان تصويب شد و در اين مدت، ظرفيت پذيرش دانشجو در حالي به ميزان صد درصد افزايش داشت كه تعداد اساتيد دانشگاهها ۹ درصد و تعداد خوابگاهها ۲۰ درصد افزايش يافته است.
آنچه در طول 4 سال اخير به صراحت اعلام ميشد اين بود كه در دولت سيزدهم، هيچ بودجهاي براي توسعه زيرساختها اختصاص نيافته و البته نتايج منفي اين وضع هم حالا در آموزش پزشكي و به خصوص در بخش باليني قابل مشاهده است كه ديروز هم مورد انتقاد وزير بهداشت قرار گرفت و ظفرقندي گفت: «تامين بودجه زيرساختهاي دانشگاههاي علوم پزشكي كشور ضروري است و همان جايي كه اين تصميم افزايش ظرفيت گرفته شده است، بايد پيگير تامين بودجه زيرساختهاي دانشگاهها نيز باشد. بر اساس مقايسههاي صورت گرفته، كشور ما از نظر نياز به پزشك از قانون برنامه نيز جلوتر است و امروز حدود ۱۷۲ هزار پزشك و ۷۵ هزار دانشجوي پزشكي در حال تحصيل داريم، اما در حوزه زيرساختها و تعداد استاد، چالشهايي وجود دارد كه بايد اين چالشها برطرف شود. بنابراين ما در دانشگاههاي علوم پزشكي با عدم تناسب بودجه و زيرساخت مواجه هستيم. تصميمگيري بدون توجه به مباني تعيين شده در وزارت بهداشت نادرست است؛ ضمن اينكه افزايش ظرفيت مساوي با رفع نياز مناطق محروم نيست؛ شما براي مناطق محروم بايد تمهيداتي بكنيد كه پزشك به آنجا برود.»
كمبود امكانات البته فقط مشكل دانشگاههاي علوم پزشكي نيست، بلكه دانشگاههاي وابسته به وزارت علوم هم با مشكلات مشابه مواجهند . ديروز دبير شوراي صنفي دانشجويان دانشگاه خواجه نصير، با انتقاد از كمبود امكانات و وضعيت آموزشي و امكانات رفاهي اولين دانشگاه صنعتي ايران گفت: «تغذيه، اصليترين دغدغه دانشجويان است و در كيفيت همواره با چالش روبهرو هستيم. دانشجويان بارها در غذاي سلف، مواردي مانند شئي خارجي يا قطعات پلاستيكي نظير زيپ گوني برنج پيدا كردهاند كه نارضايتي زيادي ايجاد كرده است.خوابگاه دومين مساله مهم صنفي است و در خوابگاهها مشكلات متعددي وجود دارد؛ از قطعيهاي گاهوبيگاه آب گرفته تا خرابي تجهيزات مانند اجاقها. اين موارد مكررا رخ ميدهد و دانشجويان مجبورند به دفعات درخواست تعمير يا رسيدگي ثبت كنند.خيلي از مشكلات خوابگاهي ما روتين شده؛ هر سال داريم همان مسائل را پيگيري ميكنيم؛ از خراب بودن سرويسها و حمامها گرفته تا پمپ آب، لولهكشي و فرسودگي تجهيزات. پيگيري ميكنيم، دانشگاه هم ميگويد اعتبارات كافي نيست. براي همين اين مشكلات بهطور دائمي تكرار ميشود . همين هفته پيش شهرداري هنگام تعميرات، لوله اصلي آب منطقه را تركاند و در نتيجه پنجشنبه، جمعه و شنبه دانشگاه آب نداشت. همين موضوع باعث شد پمپ و مخزن آب دانشگاه هم بسوزد. الان دانشگاه در حال تعمير و جايگزيني تجهيزات است. خوابگاههاي صداقت و انديشه كه داخل شهر قرار دارند، هميشه مشكل آب داشتهاند و ما پيگير نصب مخزن و تقويت پمپ هستيم تا اين مشكل به صورت دائمي برطرف شود. سال گذشته مشكل داشتيم، امسال هم داريم و تا زماني كه تجهيزات پايدار نصب نشود، هر از گاهي اين مشكل تكرار خواهد شد. مشكل ما در خوابگاهها، كمبود تخت و فضاست. وروديهاي سالهاي قبل همچنان در خوابگاهها حضور دارند و وروديهاي جديد نيز اضافه شدهاند. به همين دليل تمامي اتاقها پُر شده. اكنون برخي دانشجويان، كفخواب هستند؛ يعني تختي برايشان وجود ندارد و مجبورند روي فرشي كه وسط اتاق پهن شده بخوابند. به همين دليل تمامي اتاقها پر شده و حتي اتاقهاي اضطراري هم كاملا اشغال شدهاند.اتاقهاي خوابگاه بسته به نوع ساختمان متفاوتند. برخي اتاقها ۸ نفره و برخي ۶ نفره هستند و در بعضي خوابگاهها اتاقهاي ۴ نفره داريم كه شرايط بسيار بهتري دارند.در اتاقهاي ۶ و ۸ نفره احتمالا استانداردهاي فضايي چندان رعايت نميشود. با اين حال، دانشجويان كارشناسي عمدتا در همين اتاقهاي ۶ يا ۸ نفره اسكان داده ميشوند و تنها تعدادي محدود از اتاقهاي ۴ نفره وجود دارد.دانشجويان شبانه بهطور كلي خوابگاه دريافت نميكنند؛ حتي اگر ساكن مناطق دور باشند. براي دانشجويان روزانه، اولويت بر اساس فاصله محل سكونت تعيين ميشود؛ براي مثال دانشجويان كرجي، شهرري يا پيشوا معمولا در اولويت قرار ميگيرند. بيشتر خوابگاهها داراي كتابخانه و سالن مطالعه هستند. برخي خوابگاهها به مجموعههاي ورزشي دانشگاه نزديكند ساير خوابگاهها نيز معمولا يك اتاق كوچك براي بدنسازي دارند، اما امكانات كامل ورزشي در همه آنها وجود ندارد. در خود خوابگاهها تجهيزات سرگرمي مانند فوتبالدستي و پينگپنگ وجود دارد، اما بسياري از اين وسايل قديمياند و نياز به بازسازي و نوسازي دارند.»
دبير شوراي صنفي دانشجويان دانشگاه خواجه نصير، در ادامه صحبتهايش با خبرگزاري ايسنا درباره وضعيت امكانات آموزشي اين دانشگاه هم گفت: «ظرفيت كلاسها نيز به شدت محدود است؛ بهطوري كه در پرديس رضايينژاد (ويژه هوافضا و علوم پايه) كلاس كافي براي دانشجويان وجود ندارد و دانشجويان را به اصطلاح «ميچپانند» تا ظرفيت پر شود. بودجه دانشگاه ما در مقايسه با ديگر دانشگاهها كمتر است و اين موضوع مستقيما روي بخشهاي مختلف از جمله تغذيه، سرويس و خوابگاهها اثر ميگذارد. در نتيجه عملا پولي براي نوسازي تجهيزات آزمايشگاهي باقي نميماند.بسياري از آزمايشگاهها با كمبود وسايل مواجهند و به دليل نبود بودجه، امكان تعمير يا خريد تجهيزات جديد وجود ندارد. پيش از اين فضايي به نام «آزمايشگاه آزاد» داشتيم كه دانشجويان پروژههاي خود را در آن انجام ميدادند، اما تجهيزات آن خراب شد و چون امكان تعميرش نبود، عملا تعطيل شد.در برخي آزمايشگاههاي برق، تجهيزات كاملا از كار افتاده است. حتي استاد اعلام ميكند كه فلان آزمايش را انجام نميدهيم، چون قطعاتش موجود نيست؛ بنابراين دانشجو فقط يك آزمايش انجام ميدهد و از آزمايشگاه خارج ميشود.تمام بودجه دانشگاه صرف امور رفاهي ميشود و به همين دليل بخش آموزش و پژوهش عملا معطل مانده است.برخي آزمايشگاهها نيازمند تجهيز هستند، اما هزينهها بسيار بالاست. براي نمونه، يك PLC زيمنس حتي به صورت دستدوم نزديك صد ميليون تومان قيمت دارد و نوع نو آن ممكن است ۲۰۰ تا ۳۰۰ ميليون تومان باشد. دانشگاه هم صريح اعلام ميكند: «پولش را نداريم، چارهاي نيست.» به همين دليل، اين دسته از مطالبات در اولويتهاي بعدي قرار ميگيرند.اگر سال آينده با من يا دبير بعدي گفتوگو كنيد، احتمالا همين مشكلات را دوباره خواهيد شنيد؛ از مشكلات خوابگاهها گرفته تا تعميرات و مسائل رفاهي. همه چيز به بودجه برميگردد. دانشگاه هم معمولا يك جواب تكراري دارد: پول نداريم.»