«اعتماد» ارتباط متقابل نظام حكمراني و بروز ناترازي‌ها را بررسي مي‌كند
استصواب و ناترازی‌آب
اسماعيل گرامي‌مقدم: استصواب باعث شده مديران غيرمتخصص در نهادهاي مهم حضور يابند
منصور حقيقت‌پور: اگر براساس شايسته‌سالاري مدير لايق انتخاب مي‌شد و تصميمات درستي می‌گرفتند، بسياري از ناترازي‌هاظهور و بروز نمي‌يافت
مهدي بيك‌اوغلي
هر صبح براي ايرانيان با حاشيه تازه‌اي از سوي برخي تندروها آغاز مي‌شود. هر بار هم قرعه حاشيه‌سازي به نام يكي از اعضاي جبهه پايداري مي‌افتد. يك روز اميرحسين ثابتي و حميد رسايي، پرچم حاشيه‌سازي را به دست مي‌گيرند و روز ديگر نوبت به مهدي كوچك‌زاده و علي خضريان مي‌رسد كه دوز حاشيه‌سازي در جامعه را بالا نگه دارند. اين‌بار اما نوبت به كامران غضنفري رسيد كه ارتباطي ميان كمآبي و تصميم نظام براي عدم اجراي قانون حجاب يافته و اعلام كند، مقصر اصلي كمآبي شخص رييس‌جمهور است كه اجازه اجراي قانون حجاب و عفاف را نداده است! غضنفري خطاب به رييس‌جمهور مي‌گويد: «آقاي پزشكيان شما با مخالفت‌هايي كه با قانون عفاف و حجاب كرديد، مسبب گسترش فساد و فحشا در سراسر كشور در اين يك سال شديد! لذا آقاي پزشكيان ريشه بارش‌هاي كم را در گناهان خودتان ببينيد!» ادعاهاي محيرالعقول طيف‌هاي راديكال جريان راست در شرايطي است كه تحليلگران و متخصصان و دانشگاهيان ريشه اين مشكلات را حدفاصل سال‌هاي 84 تا 92 ارزيابي مي‌كنند، دوراني كه رييس‌جمهور تراز جبهه پايداري در سفرهاي استاني اعلام مي‌كرد، ايرانيان هر اندازه مايل باشند، مي‌توانند چاه حفر كنند، بدون اينكه نيازي به كسب مجوز داشته باشند. اين همه ماجرا نبود؛ در شرايطي كه در دولت اصلاحات سرمايه‌گذاري‌هاي قابل‌توجهي در حوزه‌هاي آب و انرژي كشور شده بود، در دوران دولت‌هاي نهم و دهم، علي‌رغم 700 ميليارد دلار درآمد نجومي نفت، هيچ اقدام موثري براي سرمايه‌گذاري در حوزه آب، انرژي و... صورت نگرفت. در ادامه نيز با طرح موضوعاتي چون، انكار هولوكاست و ساير مسائل تنش‌زا، كار را به جايي رساندند كه 6 قطعنامه عليه ايران صادر شده و ايران ذيل فصل هفتم منشور ملل متحد قرار گرفت، بنابراين اگر قرار باشد مقصري براي كمبودهاي فعلي آب و ساير گونه‌هاي ناترازي به مردم معرفي شود، دولت مطلوب همين طيف‌هاي راديكال است كه مانند بلا بر سر توسعه و رشد كشور نازل شده و همه دستاوردهاي دولت‌هاي قبل از خود را بر باد دادند تا جايي كه امروز هم كشور از آسيب‌هاي آن دوران رهايي نيافته است. «اعتماد» اما سراغ اسماعيل گرامي مقدم و منصور حقيقت‌پور دو تن از فعالان سياسي اصولگرا و اصلاح‌طلب رفته تا درباره ارتباط ميان نظام حكمراني و بروز ناترازي‌هاي مختلف از‌جمله ناترازي آب بحث و تبادل‌نظر داشته باشد.
اسماعيل گرامي‌مقدم: استصواب باعث شده مديران غيرمتخصص در نهادهاي مهم حضور يابند
اسماعيل گرامي‌مقدم، فعال سياسي اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با «اعتماد» درخصوص برخي اظهارات در مجلس و بيان اينكه دليل اصلي كمآبي در كشور عدم اجراي لايحه حجاب و عفاف است، مي‌گويد: «برخلاف آنچه برخي نمايندگان مجلس و چهره‌هاي سياسي عنوان مي‌كنند، دليل كمبود آب و ساير ناترازي‌هاي مهم نه به اجراي قانون حجاب و عفاف مرتبط است و نه ارتباطي با سبك زندگي مردم دارد! اتفاقا اگر قرار باشد، طيفي را براي اين كمبودها و ناترازي‌ها مقصر بدانيم، افراد و جرياناتي هستند كه از سال 84 به بعد به جاي سرمايه‌گذاري‌هاي مناسب در حوزه زيرساخت‌هاي انرژي و به‌روزآوري فناوري‌هاي مرتبط با انتقال و حفاظت از آب، بيش از 700 ميليارد دلار از درآمدهاي نفتي كشور طي سال‌هاي 84 تا92 را صرف پروژه‌هاي غيرمولد و پول‌پاشي‌هاي غيرضروري كردند.»
گرامي‌مقدم در ادامه مي‌گويد: «اما ارزيابي علمي حاكي است كه علت اصلي ناترازي در هر جامعه‌اي به فقدان سرمايه‌گذاري و برنامه‌ريزي مناسب ربط دارد. از اين جهت مي‌توان وقوع هر كمبود و ناترازي را ناشي از سياست‌گذاري و تصميم‌سازي‌هاي نامناسب دانست. البته ناترازي‌هايي از جنس ناترازي آب، تنها مختص ايران نيستند و بسياري از كشورها با آن دست به گريبان هستند. مقابله با اين ناترازي و كمبودها هم به سياست‌هاي كوتاه‌مدت، ميان‌مدت و بلندمدت اصولي نياز دارد. اين وظيفه نظام حكمراني و سياستگذار كشور است كه با اتخاذ تصميمات مناسب به گونه‌اي عمل كند كه ميزان اين ناترازي‌ها كاهش پيدا كند. در واقع حل و فصل اين ناترازي‌ها به عهده حاكميت است. در عين حال بايد توجه داشت كه اغلب ناترازي‌هاي ايران ناترازي‌هاي قديمي و ريشه‌دار و متعلق به دهه‌هاي مستمر است. مثلا ناترازي سوخت در ايران به يك فرهنگ چند دهه‌اي باز مي‌گردد، زماني كه اين تصور غالب شد كه ايران ثروت‌هاي زيرزميني نامحدودي دارد و هر اندازه، سوخت مصرف شود، مشكلي ايجاد نمي‌شود.» اين فعال سياسي اصلاح‌طلب يادآور مي‌شود: «ناترازي مهم ديگر، ناترازي مديريتي و سياسي كشور است. رفتارهاي ناعادلانه و تبعيض‌آميزي در عرصه سياسي وجود دارد كه مشكل‌ساز مي‌شود. مثلا در شرايطي كه يك جريان براي احراز صلاحيت نامزدهاي خود مشكلات زيادي دارد، طيف ديگر بدون دغدغه وارد انتخابات مي‌شود، وقتي مردم مشاركت نمي‌كنند اين طيف اقليت برنده انتخابات مي‌شوند! اين ناترازي، عجيب‌ترين ناترازي در كره خاكي است كه يك طيف سياسي همه تلاش خود را به كار مي‌گيرد تا ميزان مشاركت كاهش پيدا كند! معتقدم ناترازي آب و سوخت و بودجه و... منشعب از اين ناترازي كلي سياسي و مديريتي است. وقتي شايستگان فرصت حضور در انتخابات و عرصه‌هاي مديريتي را پيدا نمي‌كنند، فضا در اختيار افراد غيرشايسته و غيرمتخصص قرار مي‌گيرد. نتيجه چنين وضعيتي بروز ناترازي‌هاي گسترده در كشور خواهد بود.» او ادامه مي‌دهد: «مردم ايران امروز (شنبه) شاهد اظهارنظر يكي از نمايندگان بودند كه اعلام مي‌كرد دليل كمآبي در كشور، عدم اجراي قانون حجاب و عفاف توسط رييس‌جمهوري است! بلاتشبيه انگار اين افراد در جاي خداوند نشسته‌اند و به جاي خداوند تصميم مي‌گيرند. اگر يك چنين گزاره‌اي درست بود، امروز كشورهاي اروپايي و غربي نباید از سرسبزي و شادابي و آب فراوان بهره‌مند بودند. اين طيف‌هاي تندرو، هستي را از دريچه تنگ تفكرات افراطي خود تحليل مي‌كنند. در حالي كه رحمت خداوند وسيع است و گناهكار و نيكوكار و مومن و كافر را يكسان در بر مي‌گيرد.» گرامي‌مقدم با اشاره به اينكه به اعتقاد بسياري از تحليلگران يكي از دلايل اصلي كمبود آب در ايران، مشكلاتي است كه در زمينه آب‌هاي زيرزميني ايران به وقوع پيوسته است، مي‌گويد: «حفر چاه‌هاي زيرزميني به صورت غيرمتعارف از زمان رياست‌جمهوري احمدي‌نژاد در ايران گسترش يافت. هر اندازه كارشناسان محيط زيست و صاحبنظران اين بخش تذكار مي‌دادند باز هم رييس دولت‌هاي نهم و دهم اعلام مي‌كرد، مردم مي‌توانند بدون نياز به اخذ مجوز هر اندازه مايلند چاه زيرزميني حفر كنند! يك چنين تصميمات غيرمتعارفي است كه باعث شده ايران مدل 1404 با يك چنين ناترازي گسترده‌اي در حوزه آب مواجه شود.» اين فعال سياسي مي‌گويد: «اين يك بخش مهم موضوع است. مساله بعدي اين است كه جهان دچار وارونگي هوا شده و برخي بخش‌ها با كمبود بارندگي مواجه شده‌اند. دلايل مختلفي براي اين امر عنوان مي‌شود كه يكي استفاده بيش از حد از سوخت‌هاي فسيلي است. اين وارونگي هوا، دماي زمين را بالا برده و باعث بروز خشكسالي در بسياري از نقاط زمين شده است. در مواجهه با اين بحران، نظام‌هاي حكمراني عملكردهاي متفاوتي از خود بروز مي‌دهند. برخي از سيستم‌هاي سياسي با سرمايه‌گذاري مناسب تلاش مي‌كنند نهايت استفاده را از منابع موجود صورت بدهند. كشورهاي همسايه ايران روي درياچه‌ها و رودخانه‌ها، سد مي‌زنند و اين روند باعث شده آب‌ها در اين منطقه جريان سيال خود را نداشته باشند.» گرامي‌مقدم در پاسخ به اين پرسش كه براي مقابله با اين بحران چه بايد كرد، مي‌گويد: «بر عهده نظام سياسي و دولت چهاردهم است كه اولا با اتخاذ راهبردهاي مناسب از منابع آب موجود در كشور نهايت استفاده را ببرد. در ادامه از طريق اتخاذ ديپلماسي مناسب آب، با كشورهاي همسايه مذاكره و رايزني كرده و به گونه‌اي مناسب جريان آب در منطقه را برقرار سازد. نهايتا هم با استفاده از تجربيات كشورهاي توسعه‌يافته و نهادهاي بين‌المللي روش‌هاي مناسبي براي كاهش استفاده از سوخت‌هاي فسيلي و بهبود وضعيت گرماي هوا و افزايش بارش‌ها اتخاذ كنند. در عين حال لازم است با فرهنگ‌سازي الگوي مصرف درستي را براي خانوارهاي ايراني ارائه كنند تا از منابع موجود نهايت استفاده صورت بگيرد.»
منصور حقيقت‌پور: كمآبي ارتباطي با عدم اجراي لايحه حجاب و عفاف ندارد
منصور حقيقت‌پور، فعال سياسي اصولگرا و نماينده ادوار مجلس ديگر چهره‌اي است كه در گفت‌وگو با «اعتماد» درباره ارتباط متقابل نظام حكمراني عاقلانه و كاهش ناترازي‌ها مي‌گويد: «بسياري از ناترازي‌هاي فعلي كشور، حاصل اقدامات و تدابير ناتراز گذشته مديران ايراني بوده است. اگر تدابير تصميم‌سازان و سياستگذاران ايران تراز بود، مردم شاهد ناترازي‌هاي اين‌چنيني در كشور نبودند. اگر در حاكميت بر اساس شايسته‌سالاري و انتخاب مديران لايق اقدام مي‌شد و تصميمات درستي اتخاذ مي‌شدند، بسياري از ناترازي‌هاي فعلي، اساسا ظهور و بروز نمي‌يافتند. بايد توجه داشت مشكل آب و سوخت و بنزين و... مختص ايران نيست و بسياري از كشورها با اين معضلات مواجه مي‌شوند، اما ساير كشورها با تصميمات درست و مدبرانه است كه حجم اين ناترازي‌ها را كاهش مي‌دهند.» حقيقت‌پور ادامه مي‌دهد: «معتقدم هر اندازه از حضور افراد شايسته و سالم و پاكدست استفاده كنيم، بهتر مي‌توانيم ناترازي‌ها را رفع كنيم. يكي از ناترازي هاي مهم كشور كه ريشه بسياري از كمبودهاست، ناترازي رضايت‌مندي مردم از مسوولان است. اين مشكل شكاف عميقي را ميان سيستم و مردم ايجاد كرده است. مردم از منِ مسوول، تراز رفتاري درست و در تراز جمهوري اسلامي را طلب مي‌كنند اما چنين رفتاري از سوي مديران مشاهده نمي‌شود. من سوءاستفاده مالي مي‌كنم، مردم تصور مي‌كنند همه مديران ايران فاسد هستند. من از رانت استفاده مي‌كنم، مردم تصور مي‌كنند همه مديران اين گونه‌اند.» اين فعال سياسي با اشاره به اينكه امروز ناترازي در باور مردم را مديران ايجاد كرده‌اند، وگرنه هر كشوري با مشكلاتي از جنس مشكلات ايران مواجه است، يادآور مي‌شود: «شما فكر مي‌كنيد، هند و پاكستان و تركيه و امارات و... چنين مشكلاتي ندارند؟ حتما دارند! اما اين كشورها مشكلات را از طريق نظام تصميم‌سازي‌هاي منطقي و مدبرانه حل مي‌كنند. مشكلات در ايران اما مانند گلوله برفي كه از بالاي تپه به پايين انداخته مي‌شود، بزرگ و بزرگ‌تر مي‌شود تا جايي كه خسارات بزرگي ايجاد مي‌كند. در اثر اعمال محدوديت‌هاي غيرضروري در استعلام‌ها و احراز صلاحيت‌ها، مديراني غيرشايسته و غيرمتخصص انتخاب مي‌شوند، بعد مشكل كمآبي را يك طرف گردن عدم اجراي لايحه حجاب و عفاف مي‌داند و طرف ديگر 100 درصد مشكلات را به تحريم ارتباط مي‌دهد.» او مي‌گويد: «من نمي‌گويم تحريم‌ها تاثيري ندارند، اما سهم و نرخي كه ما براي تحريم‌ها قائليم بسيار بيشتر از سهم و نقش واقعي آن است. معتقدم هر اندازه افراد شايسته‌تر و لايق‌تر براي مديريت كشور انتخاب شوند و تفاهم و هم‌افزايي در كشور بيشتر شود، ناترازي‌هاي كشور از جمله مشكل كمبود آب حل شدني هستند.» حقيقت‌پور در پاسخ به پرسش «اعتماد» كه نبود مديران شايسته آيا به انتخاب مردم مرتبط است يا مشكل نظارت و استصواب باعث شكل‌گيري چنين وضعيت ناترازي مي‌شود، مي‌گويد: « قطعا سيستم انتخاباتي در بروز ناترازي‌ها نقش دارد. اين روند باعث شده انتخاب نمايندگان مجلس، نمايندگان شوراها، مجلس خبرگان و رييس‌جمهور، مبتني بر ظرفيت‌هاي واقعي كشور نباشد. وقتي استصواب باعث مي‌شود افراد لايق در انتخابات حضور نداشته باشند، مردم هم با انتخابات قهر مي‌كنند و مشاركت در انتخابات پايين مي‌آيد. اين روند انتخاباتي، ميدان را براي اقليتي هموار مي‌كند كه فاقد تخصص و شايستگي لازم هستند. اين اقليت همواره در فضاي كاهش مشاركت، راهي نهادهاي سياستگذار مي‌شوند و به جاي پرداختن به مسائل اساسي، كشور را درگير مسائل غيرضروري و حاشيه‌اي مي‌سازند.»