درباره سخنان اخير رييس‌جمهور
محسن موسوي‌خوانساري
هفته گذشته بود كه دكتر پزشكيان در خلال سفر استاني هيات دولت به سنندج مركز استان كردستان به بحران آب در تهران اشاره كرده و فرمودند: «اگر تا آذرماه باران نبارد، ناچار به جيره‌بندي آب خواهيم بود و در صورت تداوم خشكسالي بايد تهران را تخليه كنيم.» در واقع مشابه اين سخنان، رييس‌جمهور محترم طي چند ماه گذشته به‌طور مكرر موضوع كمبود آب در شهرهاي بزرگ، بارگذاري بيش از توان اكولوژيك در شهرها و توجه به سواحل جنوبي خصوصا ساحل جنوب شرقي يعني مكران را با ادبيات مختلف بيان كرده‌اند و بياني همراه با نگراني از آينده ابراز داشته‌اند كه قابل توجه است ولي در يك جمع‌بندي به نظر نگارنده اين‌گونه مي‌توان نتيجه گرفت كه دكتر پزشكيان تجمع جمعيت را در شهرهاي فلات مركزي مثل تهران، اصفهان، مشهد و... طي چند دهه گذشته يك خطاي استراتژيك محسوب كرده و نظر ايشان همان ماده ۵۶ لايحه برنامه هفتم پيشرفت و موضوع فصل ۱۲ اقتصاد دريامحور بوده كه بيان مي‌كند تا انتهاي برنامه يعني ۱۴۰۸ بايد تا ۸ درصد جمعيت كشور در سواحل جنوبي مستقر باشند و البته در همين ماده ۵۶ نيز متذكر مي‌شود كه موضوعات مندرج در بحث اقتصاد دريامحور در هر سال بايد به مجلس شوراي اسلامي گزارش شود. اينكه دكتر پزشكيان به‌طور مداوم موضوع بحران آب در پايتخت و شهرهاي بزرگ را مطرح مي‌كنند داراي دو جنبه متفاوت است، هدف اول ايشان لزوم به كارگيري صرفه‌جويي توسط شهروندان و برنامه‌ريزي دستگاه‌هاي تامين‌كننده، توزيع‌كننده و مصرف‌كننده آب براي تامين آب پايدار در همه بخش‌هاست ولي هدف دوم ايشان كه از اهميت بيشتري برخوردار است آماده كردن اذهان شهروندان تهراني يا كلانشهرهاي واقع در فلات مركزي است تا بتوانند جهت‌گيري انتقال قسمتي از بارگذاري‌ها و جمعيت را به سمت سواحل جنوبي محقق كنند و در اثبات اين موضوع بايد ايده انتقال پايتخت به مكران را كه توسط رييس‌جمهور در سال ۱۴۰۳ بيان شد، در نظر داشته باشيم. و اما در جهت اهداف اقتصاد دريامحور و ماده ۵۶ آن و موضوع استقرار جمعيت در سواحل تاكنون ۲۷ شهرك مسكوني جديد با بهره‌مندي از سرمايه‌گذاري داخلي برنامه‌ريزي شده كه ۸ شهرك مسكوني آن در سواحل بلوچستان و ۵ شهرك در سواحل هرمزگان در برنامه قرار گرفته است ولي اطلاعات ديگري از برنامه‌هاي زيرساختي مانند فرودگاه‌ها، بنادر، نيروگاه‌هاي برق و خطوط ريلي جديد و بزرگراه‌هاي اصلي كه مي‌تواند به انتقال صنايع و جمعيت به سواحل جنوبي كمك كند در دست نيست . برنامه هفتم به سومين سال خود نزديك مي‌شود ولي گزارشي كه وزارت راه و شهرسازي بايد از اجراي اقتصاد دريامحور و ماده ۵۶ برنامه هفتم ارايه كند، هنوز مشاهده نمي‌شود. پيشنهاد مشخص آن است كه همزمان با آگاه‌سازي جامعه براي مشكلات ناترازي‌هاي آب و ... در تهران و شهرهاي بزرگ فلات مركزي و لزوم سبك كردن بارگذاري‌ها در فلات مركزي، زيرساخت‌هاي اساسي كه مورد نياز سواحل جنوبي خصوصا مكران است نيز انجام شود تا بتوان در يك بازه ۱۰ ساله و شايد بيشتر انتقال جمعيت به شهرهاي جديد، مدرن و جذاب در سواحل درياي عمان را عملياتي كرد و در نظر داشته باشيم كه با توجه به شرايط بحراني كه در شهرهاي پرجمعيتي مثل تهران، اصفهان، مشهد و...به وجود آمده پيش‌بيني مي‌شود كه در برنامه هشتم، استقرار جمعيت در سواحل جنوبي حتي به ۲۰ درصد جمعيت كنوني كشور نيز برسد. به‌طور كلي حوضه آبريز فلات مركزي ايران كه پايتخت، شهرهاي بزرگ و صنايع اصلي كشور در آن قرار دارد با حدود ۷۰ درصد جمعيت كشور و ۷۰ درصد مساحت ايران فقط داراي ۱۰ درصد از آب تجديدپذير كشور بوده و نگراني از آنجايي شروع مي‌شود كه به علت پديده تغيير اقليم و گرمايش هوا از يك طرف رواناب‌هاي سطحي به شدت كاهش يافته و از طرف ديگر نيز منابع آب زيرزميني در چند دهه گذشته تقريبا تخليه شده و شرايط ناپايداري را براي اين منابع به وجود آورده است، لذا سخنان رييس‌جمهور محترم قابل بررسي و تعمق بوده و برنامه‌ريزان كشور بايد براي اجراي زيرساخت‌هاي اساسي در سواحل درياي عمان و كلانشهرهاي مدرن اقدامات لازم را شروع كنند . كارشناس آب