چهار دهه پايداري در مسير روشنگري، اصلاح و عقلانيت
فرهاد درويشي
به بهانه برگزاري كنگره سراسري انجمن اسلامي مدرسين دانشگاه‌ها
قريب چهار دهه از تاسيس «انجمن اسلامي مدرسين دانشگاه‌ها» مي‌گذرد؛ تشكلي كه از سال ۱۳۶۶ تاكنون، با حضور جمعي از اعضاي هيات علمي متعهد، انديشمند و دغدغه‌مند، بخشي مهم از جريان فكري و سياسي نوانديش دانشگاهي در عرصه علم و سياست ايران را نمايندگي كرده است. انجمن مدرسين در اين سال‌ها همواره كوشيده است تا صداي وجدان بيدار و نقاد جامعه علمي در دانشگاه‌ها و صداي مدافعان آزادي و استقلال و توسعه پايدار در صحنه سياسي كشور باشد. در طول اين مسير، انجمن اسلامي مدرسين نقش موثري در پويايي و نشاط سياسي در محيط‌هاي دانشگاهي و عرصه عمومي ايفا كرده است.
حضور آگاهانه و مسوولانه اعضاي آن در فضاي گفت‌وگو، نقد سازنده و توليد انديشه اصلاح‌طلبانه، همواره در خدمت ارتقاي كيفيت سياست‌ورزي در كشور و صيانت از حريم انديشه در دانشگاه‌ها بوده است. يكي از محورهاي ثابت فعاليت انجمن، پافشاري بر استقلال دانشگاه‌ها و صيانت از آزادي‌هاي آكادميك بوده است. انجمن در بزنگاه‌هاي گوناگون، چه در دوران فشارهاي سياسي و چه در روزگار ركود فضاي عمومي، از دانشگاه به عنوان نهاد علم، پرسشگري و روشنگري دفاع كرده و هشدار داده است كه دانشگاه فاقد استقلال، مولد جامعه‌اي بسته و بي‌افق خواهد بود. طي ساليان ياد شده، در ساحت عمومي و اجتماعي نيز انجمن اسلامي مدرسين، مدافع سرسخت آزادي‌هاي فردي و عدالت اجتماعي بوده است؛ باوري كه ريشه در قرائت رحماني و عقلاني بنيانگذاران و اعضاي انجمن از اسلام دارد. اسلامِ مورد باور اعضاي اين تشكل، اسلامِ تساهل، تعقل و روزآمد است، نه اسلام تحجر، طرد و واپسگرا؛ اسلامي كه كرامت انسان را بر هر مصلحتي مقدم مي‌داند و با قرائت‌هاي افراطي و بنيادگرايانه از دين سرِ سازش ندارد. انجمن اسلامي مدرسين در دوران جنگ ايران و عراق و نيز در جنگ ۱۲ روزه اخير در كنار ملت بزرگ ايران ايستاد؛ بسياري از اعضاي آن در جبهه‌هاي نظامي، سياسي و رسانه‌اي اين دو جنگ حضور يافته و در راه دفاع از ميهن و آرمان‌هاي مردم، به ايفاي رسالت خود مبادرت ورزيدند. ياد و نام آنان و همه پيشكسوتاني از انجمن كه دار فاني را وداع گفته و امروز در ميان ما نيستند، همواره گرامي باد. در دهه‌هاي بعد، انجمن با حفظ استقلال و هويت دانشگاهي خود، در كنار جنبش اصلاح‌طلبي كشور ايستاد و همواره از اصلاحات اساسي و بنيادين در ساختار حكمراني و تقويت جمهوريت نظام دفاع كرده است. حمايت انتقادي از دولت‌ها، به‌ويژه از وزارت علوم در دوره‌هاي مختلف، نشان از بلوغ سياسي و نگاه مسوولانه اين تشكل نسبت به واقعيات سياست در ايران امروز دارد. امروزه، در آستانه برگزاري كنگره سراسري انجمن زمان آن فرا رسيده است كه اين تشكل با تكيه بر همان آرمان‌هاي نخستين، اما با نگاهي تازه، خود را با تحولات سريع جامعه، فناوري و نسل جديد دانشگاهيان منطبق سازد. جامعه امروز، با دغدغه‌هاي جديد عدالت، محيط زيست، شفافيت، حكمراني هوشمند و مشاركت‌پذيري نسل جوان روبه‌رو است و تشكل‌هاي دانشگاهي تنها زماني مي‌توانند اثرگذار باشند كه زبان و ساختارشان را به‌روز كنند و پلي ميان تجربه ديروز و آرزوهاي فردا بسازند.
همچنين لازم است حاكميت با درك نقش حياتي دانشگاه‌ها در توسعه سياسي و اجتماعي، فضا را براي فعاليت آزاد، مسوولانه و قانونمند تشكل‌هاي دانشگاهي بازتر كند. از بستن درهاي سياست بر دانشگاه و حذف استادان يا دانشجويان فعال در تشكل‌ها سودي حاصل نمي‌شود. برعكس، نشاط سياسي و اعتماد اجتماعي، هنگامي زنده مي‌ماند كه مشاركت آزاد و گفت‌وگو ميان گرايش‌هاي گوناگون در دانشگاه‌ها به رسميت شناخته شود.
در پايان، ضمن گراميداشت مجدد ياد درگذشتگان و پيشگامان انجمن و آرزوي موفقيت براي منتخبان دوره جديد شوراي مركزي انجمن، از نسل جوان اعضاي هيات علمي دانشگاه‌ها و خصوصا بانوان انتظار مي‌رود تا با پيوستن به اين نهاد، چراغ روشنگري و مسووليت‌پذيري را در دانشگاه‌ها روشن نگه دارند. آينده ايران به دانشگاهي زنده، آزاد و مستقل نياز دارد و دانشگاه زنده، بي‌حضور استادان و دانشگاهيان متعهد و روشنگر، ممكن نيست.
استاد بازنشسته علوم سياسي و عضو شوراي مركزي انجمن اسلامي مدرسين دانشگاه‌ها