فرياد و خشم « ديپلماسي » در واكنش
به سخنان« سياسي» يك نماينده مجلس
وجهه نظام را خدشه‌دار نكنيد
زينب صفري | ديروز جلسه مجلس نمايشي از خشم و گلايه مرد شماره يك ديپلماسي از خلاف واقعيت‌گويي‌ها بود. ظريف ديروز مثل هميشه نبود. هرچند هرازگاهي لبخندي روي لبانش در ميانه خوش و بش با نمايندگان مي‌نشست اما هنگام پاسخگويي ظريف هميشگي نبود و مي‌شد ته مايه‌هاي خشم از آنچه «بيان خلاف واقعيت» گفته مي‌شد را در صورتش ديد. مثل هميشه خندان نبود و در روزهايي كه تنها 9 ماه مانده تا پايان كار دولت يازدهم بيش از هر چيز شايد از پارلماني كه برخي شان سوالات عجيب شان را در قالب خلاف واقعيت مطرح مي‌كنند گله مند بود. روز گذشته حضور محمد جواد ظريف در مجلس حاشيه‌ساز شد. او براي پاسخ به سوالات دو نماينده به مجلس آمده بود. هر چقدر پاسخ به سوال محمدرضا پورابراهيمي، نماينده كرمان و رييس كميسيون اقتصادي درباره ديپلماسي اقتصادي آرام و بدون حاشيه پيش رفت اما سه سوال كريمي قدوسي،نماينده مشهد و سخنان او و البته واكنش ظريف به اين سخنان صحن مجلس را براي دقايقي با تب و تاب همراه كرد. با اين همه اما سخنان اين نماينده نزديك به جبهه پايداري بيشتر حول برجام و نحوه عملكرد تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي در جريان برجام بود تا توضيح سوالاتش از ظريف؛ موضوعي كه باعث شد تا چندين بار علي مطهري به عنوان رييس جلسه به او در اين باره تذكر دهد. اما ظريف پاسخ‌هايش به سوالات كريمي قدوسي را به ترتيب كوتاه بودن پاسخ دسته‌بندي كرد و در پاسخ به سوال او درباره تغيير اميرعبداللهيان گفت: كمترين تغيير در وزارت خارجه صورت گرفته است. چرخش نيرو در وزارت خارجه واقعيت بديهي است. بنا بود ايشان به عنوان سفير ايران در كشور مهم عمان تشريف ببرند، همه تشريفات صورت گرفته و معاون بعدي انتخاب شده بودند، اما ايشان به دليل مشكلات خانوادگي تصميم گرفتند به ماموريت نروند. او در واكنش به اظهارات كريمي قدوسي كه اين تغيير را تحت فشار خارجي‌ها دانسته بود، گفت: اين توهين به وزارت خارجه نيست، توهين به كل نظام است كه يك مقام با فشار خارجي‌ها عوض بشود. ظريف در مورد نمايشگاه هولوكاست هم گفت: اعتقاد شخصي من اين است كه اين موضوع به نفع مظلوم‌نمايي رژيم غاصب صهيونيستي است و كمك به مردم مظلوم فلسطين نيست. ضمنا من برگزاري نمايشگاه را محكوم نكردم بلكه گفتم در آن شركت نمي‌كنم و تاكيد كردم كه اين نمايشگاه مربوط به نظام نيست بلكه مربوط به بخش غير دولتي است. او درباره تنظيم گزارش برجام هم پاسخ داد: آنچه ما گزارش داديم گزارش همه واقعيات است. يعني برجام توانسته حق هسته‌اي ايران را در شوراي امنيت به رسميت بشناسد و شوراي امنيت از بقيه كشورها بخواهد كه با ايران همكاري كند. وزارت خارجه در كمال صداقت همه موضوعات مرتبط با برجام را در گزارش آورده است. بعد با لحن معناداري خطاب به كريمي قدوسي گفت: اگر بيمه ايران باز شده، نبايد بگوييم؟ اگر فروش نفت به قبل تحريم برگشته نبايد مردم را خوشحال كنيم؟ آيا مردم ما نبايد احساس كنند كه بر اساس مقاومت و ايثار خودشان و نه كاري كه ما كرديم، بر اثر حضورشان در پاي صندوق‌هاي راي توانسته‌اند حربه تحريم را بي‌اثر كنند؟ بعد هم ادامه داد: نطنز و فردوي ما باز مانده و اراك ما به عنوان آب سنگين ادامه فعاليت مي‌دهد. مگر هدف برجام حفظ عزت ايران نبود؟ البته در كنار اينها بدعهدي‌ها را هم گزارش داديم. در حالي كه پاسخ‌هاي ظريف با فرياد احسنت نمايندگان همراه شده بود او بخش اول سخنانش را پايان داد تا كريمي قدوسي پشت تريبون برود.
برجام، گوساله سامري عصر امروز است
كليد واژه بخش اول سخنان كريمي قدوسي «گوساله سامري» بود. او حدود 10 دقيقه از زمانش چهار بار از اين عبارت استفاده كرد تا بگويد برجام همانند «گوساله سامري» بود. كريمي قدوسي خطاب به ظريف گفت: توافق برجام جزوي از يك طرح جامع بود كه آثار سوء آن طولاني مدت است اگر آنها را بي‌اثر نكنيم. روز اجراي برجام قرار بود روز برداشته شدن همه تحريم‌ها باشد. اما دشمنان ايران نقشه‌هاي شوم ديگري مثل برجام دو، سه و چهار را در ذهن داشتند. در گزارش ايشان عمدتا بخش‌هاي برجام بازخواني شده بود. انتظار اين بود كه موارد نقض برجام و بدعهدي‌هاي امريكايي‌ها را به صورت شفاف به مجلس مي‌گفتند تا مجلس به كمك وزارت خارجه بيايد. كريمي قدوسي گفت: راهبرد دشمن و شيطان بزرگ و صهيونيسم جهاني از اجراي برجام، خلق گوساله سامري در اين عصر بود تا جريان توحيدي و انقلابي موثر ملت ايران را دچار انحراف كند و اميد ملت مسلمان ايران را از نگاه به درگاه الهي به نگاه دروازه دهكده جهاني كه كدخداي آن شيطان بزرگ است، معطوف كند. راه مبارزه با گوساله سامري در عصر حضرت موسي، آتش زدن گوساله بود و راه‌حل نهايي ما در اين عصر اقدام مقابله به مثل در برابر نقض برجام و اجراي فرامين ولي امر مسلمين و اجراي قانون مجلس است و اگر سرانجام باز هم نقض كردند، ملت ايران در روز موعود برجام را به آتش بكشند. با اين حال اما كريمي قدوسي ادامه داد: شيطان بزرگ در اين مذاكرات، با يك راهبرد و سه استراتژي براي مقابله از دروازه برجام برآمد. يك تضعيف نفوذ كلام ولايت فقيه در داخل و سطح منطقه. دوم، تضعيف و تعطيل كردن فرهنگ مقاومت در منطقه با اولويت حذف سپاه پاسداران، حذف حزب‌الله، حذف حشد الشعبي در عراق و سوريه، حذف وفاق در بحرين و انصارالله در يمن بود. سه، فراهم كردن مقدمات تغييرات راهبردي در بازنگري قوانين اساسي جمهوري اسلامي بود. به گفته او فوايد برجام عبارت است از تمام شدن دوران بهانه‌گيري كه مي‌گفتيد تا تحريم هست كاري پيش نمي‌رود، پايان دوران پرهزينه مذاكرات، افزايش آگاهي ملت در شناخت دقيق‌تر دشمن. در ازاي اين دستاورد صنعت هسته‌اي ما در حد نمادين باقي ماند. توليدات صنعت هسته‌اي ما متوقف شد. با تذكر مطهري او دوباره پشت تريبون برگشت و درباره تغيير اميرعبداللهيان گفت: آقاي سرمدي، معاون آقاي ظريف به آقاي اميرعبداللهيان مي‌گويد ما مي‌خواهيم يك شو اجرا كنيم تا به اين وسيله به منطقه پيغام بدهيم كه سياست‌هاي ما در منطقه مورد بازنگري واقع مي‌شود. اين حرف مستند است. جابه‌جا كردن يك مسوول، به لحاظ قانوني اختيار آقاي وزير است، در اين بخش حرفي نداريم اما در اين شرايط برداشتن فردي كه در عرصه مقاومت منطقه اينگونه موثر واقع مي‌شود، نوعي برداشتن موانع از سر راه برجام دو است. پس از سخنان كريمي قدوسي و توضيحات او درباره سوالاتش، ظريف دوباره به پشت تريبون رفت. اين‌بار البته جدي‌تر و با لحني كه توام با عصبانيت بود به كريمي قدوسي گفت: من با همه احترامي كه به آقاي كريمي قدوسي دارم، واقعا متاسفم كه از تريبون مجلس شوراي اسلامي به دنيا اعلام مي‌كنند كه وزير خارجه‌اي كه موظف است دستورات مقام معظم رهبري را اجرا كند، زمينه ساز تغيير سياست جمهوري اسلامي در منطقه است. اين حرف از هيچ‌كس پذيرفته نيست. هيچ‌كس چنين حقي را ندارد. از شما تقاضا مي‌كنم براي ملاحظات زودگذر و كوچك سياست داخلي، وجهه مبارز و انقلابي مناسبات خارجي جمهوري اسلامي در جهان را خدشه‌دار نكنيد. اگر كسي آب به آسياب دشمن ايران و انقلاب اسلامي مي‌ريزد كساني هستند كه در پيگيري سياست‌هاي نظام ترديد مي‌كنند. اين سخنان ظريف باز هم با فرياد «احسنت» تعدادي از نمايندگان همراه شد. او ادامه داد: كدام شخص جرات دارد مقاومت اسلامي كه سند افتخار اين نظام است را زير سوال ببرد؟ من خوشحالم كه مسوول مقاومت و نه جنابعالي از بنده تشكر مي‌كند. خوشحالم كه برادران بزرگوارم قاسم سليماني، حسن نصرالله و رمضان عبدالله هر روز در تماس با من از سياست‌هاي ايران تشكر مي‌كنند. چگونه به خودتان جرات مي‌دهيد در صحن مجلس خلاف بگوييد؟ ظريف در حالي كه فرياد مي‌زد، ادامه داد: چه كسي از صحبت خصوصي سرمدي و اميرعبداللهيان به شما گزارش داده است؟ چگونه به خودتان جرات مي‌دهيد در صحن مجلس خلاف بگوييد؟ من براي حفظ احترام همكارانم سكوت مي‌كنم و اجازه نمي‌دهم هيچ كدام از همكارانم مورد سوال قرار بگيرند. هيچ كسي حق ندارد در مورد يك كارگزار سياست خارجي جمهوري اسلامي به ما توصيه بكند، به شما هم اجازه نمي‌دهيم چنين تهمتي را به سياست خارجي ايران بزنيد. با اين تهمت‌ها، به دشمن اجازه مي‌دهيد جرات لاطائلات گفتن پيدا كند، امكان ندارد ما براي پيام دادن به اين و آن، نسبت به تغيير همكاران‌مان اقدامي بكنيم. سياست ما براساس اصول انقلاب است. سياست انقلابي ما است كه اين امكان را فراهم كرده كه به عنوان يك قدرت نوظهور در جهان كنوني حضور پيدا كنيم. سياست خارجي ما بر اساس اصول انقلاب است. اين اصول كشور را توانمند ساخته و كشور را در عرصه بين‌المللي فعال كرده است. ظريف در رابطه با موضع‌گيري امريكا در برابر ايران پس از برجام گفت: شما نگاه كنيد هر روز وزير خارجه امريكا در برابر موجي از انتقاد در امريكا قرار دارد كه تو تبديل به فروشنده سيار ايران شده‌اي. اين افتخار ملت ما است كه حكومتي كه هر روز براي ارتباط با ايران، هزينه تعيين مي‌كرد، الان بگويد كه من تحريمي در برابر تصميمات برجام نگذاشته‌ام. ما بايد اينها را به عنوان نقاط قوت رهبري و نظام بشناسيم. ما اينگونه با طرف مقابل حرف مي‌زنيم چرا نشاني اشتباه مي‌دهيد، هيچگاه در حمايت از حقوق مردم ايران كوتاه نيامده‌ايم و نخواهيم آمد.
سخنان خارج از موضوع كريمي قدوسي
با پايان سخنان ظريف، كريمي قدوسي دوباره پشت تريبون آمد تا بخش دوم سخنانش را بيان كند. او خطاب به مطهري و با لحن معناداري گفت شما به عنوان رييس جلسه، تذكري به آقاي ظريف نداريد؟ كه مطهري گفت «شما بفرماييد من بعدا عرض مي‌كنم. » اما قدوسي دوباره گفت «شما رييس هستيد، حفظ حرمت مجلس بر هيات رييسه واجب است. » كه مطهري باز هم جواب قبلي را تكرار كرد و از او خواست تا سخنانش را بيان كند. كريمي قدوسي گفت: من متاسفم كه يك ديپلمات ارشد اينگونه با عصبانيت جواب نماينده ملت را با الفاظي كه نمي‌خواهم بگويم اما در شان خودشان بود به ما گفتند. من طبق قانون سوال مي‌كنم، قانع مي‌شوم يا نمي‌شوم. همكاران من هم به جاي احساسي شدن دقت كنند و فردا نوبت شما هم مي‌رسد. اينجا خانه ملت است بايد بيايند پاسخ بگويند. اين روش آقاي ظريف براي فرار از پاسخگويي است. او در ادامه سخنانش به زير سوال بردن برجام پرداخت و گفت: تيم آقاي ظريف ضعيف بود و بعدا با تذكراتي كه داده شد چند متخصص به آنها اضافه شد كه دو نفر از آنها جاسوس و افراد دو تابعيتي از آب درآمدند. اين سخنان كريمي قدوسي باز هم با تذكر علي مطهري مواجه شد كه سخنانش درباره موضوع نيست. او در پاسخ گفت: سوال در دست من است و مي‌توانم هر جور كه مي‌خواهم حرف بزنم. اما مطهري جواب داد: هر جور كه نه. شما بايد در مورد سوال صحبت كنيد. شما مي‌گوييد اصل برجام اشتباه است. اين بحث ديگري است. شما شعار مي‌دهيد.
تذكر مطهري به ظريف
مطهري پس از پايان صحبت‌هاي كريمي قدوسي به ظريف تذكر داد و گفت: تحث تاثير فضاي جلسه، برخي كلمات از دكتر ظريف هم صادر شد كه احيانا تحقير مجلس تلقي مي‌شد، كلماتي نبايد استفاده شود كه موجب تحقير مجلس شود. جمله‌اي را ظريف فرمودند كه «براي حفظ احترام اجازه نخواهم داد هيچ‌يك از همكارانم در صحن مجلس مورد سوال قرار گيرد.» بايد بگويم كه هر نماينده‌اي آزاد است كه از مسوولان سوال كند. به هر حال ما اينها را سهو لسان مطرح مي‌كنيم و نمي‌خواهيم بگوييم عمد داشته‌اند. نيت افراد در طرح سوال هم نبايد موضوعيت داشته باشد كه اين سوال‌كننده چه نيتي دارد، هر نيتي داشته باشد او آزاد است كه حرفش را بزند، چون نماينده سوال مي‌پرسد. مطهري در اين هنگام يادداشتي كه ظريف نوشته بود را خواند كه گفته بود: اگر صحبت‌هاي بنده را به دقت گوش كنيد، بنده توهيني نداشتم و به هر حال اگر برداشت توهين شده است از نمايندگان عذرخواهي مي‌كنم. در اين هنگام نماينده‌اي فرياد زد پس توهين چگونه است؟ توهين به مجلس از اين بالاتر؟ اما مطهري پاسخ داد ايشان به مجلس توهين نكرد.
سفرا نگران متهم شدن به فساد هستند
اما سوال پورابراهيمي از ظريف اين بود كه علت عدم فعاليت سفارتخانه‌ها در حوزه‌ها ديپلماسي اقتصادي چيست؟ پورابراهيمي كه با پاورپوينت نكاتي را همزمان با سخنانش بيان مي‌كرد بحث مفصلي درباره انفعال وزارت امور خارجه در موضوع فعاليت‌هاي اقتصادي بيان كرد. ظريف پس از اين اظهارات، خطاب به پورابراهيمي گفت: ايشان نكات درستي را مطرح كردند، وزارت خارجه براي كار اقتصادي تشكيل نشده بود، وظيفه‌اي كه دولت از ابتداي كار بر عهده گرفت اين بود كه آسيب‌شناسي كند. نخستين مشكل فضاي بين‌المللي است. مشكل دوم گرايش سياسي و امنيتي وزارت خارجه بود كه من تلاش كردم تا گرايش سفرا را از سياسي به حوزه اقتصادي جلب كنم و اين كار را در سمينارهاي مختلف انجام داديم در همين راستا ملاك‌هاي ما براي تعيين سفرا تغيير كرده است. به گفته او ضعف ديپلماسي مشكل ديگر ما بود كه تلاش كرديم در دانشگاه رشته ديپلماسي ايجاد كنيم و اين مشكل را رفع كنيم. نگراني سفراي ما از متهم شدن به فساد اقتصادي مورد ديگر است. بعد از اين توضيحات، محمدرضا پورابراهيمي اعلام كرد كه از توضيحات ظريف قانع شده است.
سوالات كريمي قدوسي از ظريف
«چرا تنظيم گزارش سه ماهه وزارت خارجه به كميسيون امنيت ملي در موضوع اجراي مفاد برجام به دور از واقعيت بوده؟ و اينكه» «چرا در رسانه‌هاي خارجي رسما با موضوع علت مخالفت با برگزاري نمايشگاه افسانه‌اي هولوكاست مخالفت كرده است؟» و تغيير معاون عربي و آفريقاي وزارت امور خارجه در شرايط حساس منطقه چرا صورت گرفته است؟