مار پيچ دريافت خسارت
خبرهاي جديد از بازسازي
ندا جعفري
پس از جنگ دوازده روزه، روند ارزيابي خسارت‌ها و بازسازي مناطق آسيب‌ديده با سرعت آغاز شد و مسوولان دولتي از تدوين طرح جامع بازسازي و ارايه خدمات رايگان مهندسي خبر دادند.
چندي پيش وزارت راه و شهرسازي اعلام كرد: حدود ۳۳۲ ساختمان و بيش از سه هزار و ۵۰۰ واحد آسيب‌ديده تنها در شهر تهران شناسايي شده است. به گفته مجيد اخون، سخنگوي وزارت راه و شهرسازي، كارشناسان بنياد مسكن انقلاب اسلامي پس از دريافت درخواست خسارت‌ديدگان، در اسرع وقت به محل اعزام مي‌شوند و ارزيابي‌هاي ميداني را انجام مي‌دهند، در شهرستان‌ها نيز افراد مي‌توانند با مراجعه حضوري به شعب بنياد مسكن نسبت به تشكيل پرونده خود اقدام كنند. البته اين روند در تهران صرفا با تماس تلفني يا پيامكي انجام مي‌شود تا تسهيل و تسريع بيشتري در خدمات‌رساني صورت گيرد.
سخنگوي وزارت راه و شهرسازي با اشاره به تدوين بسته‌هاي حمايتي بازسازي اعلام كرده است كه بسته پيشنهادي بنياد مسكن انقلاب اسلامي با توجه به نوع آسيب‌ديدگي واحدها (اعم از تعميري، احداثي يا مقاوم‌سازي) تهيه و از طريق وزارت راه و شهرسازي به هيات دولت ارسال شده است. اين بسته شامل كمك‌هاي بلاعوض و همچنين تسهيلات بانكي ارزان‌قيمت است كه طبق نظر كارشناسان، رضايت آسيب‌ديدگان را جلب خواهد كرد، البته موضوع تامين اعتبار يكي از دغدغه‌هاي جدي وزارتخانه است، بخشي از منابع مالي به صورت كمك بلاعوض، بخشي به صورت تسهيلات بانكي و بخشي ديگر به صورت وام قرض‌الحسنه وديعه مسكن در نظر گرفته شده، چراكه بسته به ميزان آسيب‌ديدگي، ممكن است روند بازسازي برخي واحدها تا چند ماه يا حتي يك‌سال به طول انجامد.
سخنگوي وزارت راه و شهرسازي با اشاره به تشكيل ستاد بازسازي در ساعات اوليه پس از حملات نيز گفته است؛ طبق تاكيدات رييس بنياد مسكن، از همان لحظات ابتدايي، ستاد بازسازي آغاز به كار كرد. وزير راه و شهرسازي در اين ستاد حاضر هستند و هفتگي و روزانه موارد دنبال مي‌شود و اين اطمينان به مردم عزيز داده مي‌شود كه تا پايان بازسازي، بنياد مسكن و مجموعه وزارت راه و شهرسازي در كنار آنها خواهند بود.
بررسي خسارت‌هاي وارده به مردم از سوي مجلس
ولي‌الله بياتي، سخنگوي كميسيون شوراها و امور داخلي مجلس نيز درباره جلسه اعضاي اين كميسيون در خصوص بررسي وضعيت اتفاقات اخير و خسارت‌هاي وارده به مردم اعلام كرده است كه رييس ستاد مديريت بحران كشور و معاونانش به منظور بررسي خسارت‌هاي وارده به بخش‌هاي مختلف كشور از جمله منازل مسكوني و تجاري مردم بر اثر حملات موشكي و پهپادي دشمن در روزهاي اخير در جلسه كميسيون حضور يافته بود و مسوولان مربوطه كه در كميسيون حضور داشتند گزارشي از ميزان خسارت‌هاي وارده به بخش‌هاي مختلف از جمله منازل مسكوني و واحدهاي تجاري مردم ارايه كردند، اما به دليل اينكه در روزهاي اخير نيز حملاتي اتفاق افتاد و در نتيجه تخريب‌هايي به وجود آمد، بنابراين قرار شد تا گزارشات در اين زمينه كامل و به اعضاي كميسيون ارايه شود. سخنگوي كميسيون شوراها و امور داخلي مجلس بيان كرده كه در اين جلسه در خصوص ساختمان‌ها و واحدهاي تجاري كه تخريب شده، مقرر شد كه با حضور صاحبان اموال آواربرداري و ميزان خسارت مشخص و پس از تامين اعتبار، خسارت‌ها به مردم پرداخت شود.
بياتي با بيان اينكه دولت متعهد است كه به واحدهاي تجاري و مسكوني كه آسيب‌هاي جزيي و كلي ديده‌اند، خسارت پرداخت كند و اقداماتي در اين زمينه انجام دهد، گفته است: مجلس نيز از بعد نظارتي پيگيري‌ها را ادامه مي‌دهد تا پس از تكميل شدن برآوردها، اقدامات لازم براي تامين خسارت صورت گيرد و انتظار است كه پرداخت خسارت‌ها به خانه‌هاي مردم بدون پيچيدگي‌هاي اداري و در كوتاه‌ترين زمان ممكن پرداخت شود تا مشكلات مردم در اين بخش حل شود.
تيم‌هاي ارزيابي فني براي هر ساختمان تشكيل شده‌اند
لهون اسدي، مديركل دفتر توسعه مهندسي ساختمان وزارت راه و شهرسازي درباره اقدامات وزارت راه و بنياد مسكن و روند پيگيري خسارت‌ها و اقدامات صورت گرفته به «اعتماد» مي‌گويد: تاكنون بازديدهايي از تمام بناهاي آسيب‌ديده، اعم از خصوصي و عمومي، در سراسر كشور انجام شده، همچنين تيم‌هاي ارزيابي فني براي هر ساختمان تشكيل شده است.
او توضيح مي‌دهد: ارزيابي‌ها در دو بخش صورت گرفته؛ اولين بخش ساختمان‌هايي است كه مستقيما آسيب ديده‌اند و ديگري ساختمان‌هاي مجاوري است كه بر اثر حادثه دچار خسارت شده‌اند. اين خسارات از شكستگي شيشه‌ها شروع مي‌شود و تا آسيب‌هاي جدي‌تر ادامه دارد. پس از بررسي‌ها، ساختمان‌ها به سه دسته تقسيم شده‌اند، ساختمان‌هايي كه نياز به نوسازي كامل دارند، ساختمان‌هايي كه بايد مقاوم‌سازي شوند و ساختمان‌هايي كه صرفا نيازمند تعميرات جزيي مانند تعويض پنجره، در يا شيشه هستند .
مديركل دفتر توسعه مهندسي ساختمان وزارت راه و شهرسازي تاكيد مي‌كند: پس از مراجعه مالكان و ساكنان، اقدامات اجرايي آغاز مي‌شود و در برخي موارد بايد وسايل از ساختمان خارج شود يا آواربرداري انجام گيرد. در مورد مقاوم‌سازي هم عمدتا مردم خودشان كار را انجام مي‌دهند و دولت از طريق حمايت‌هاي فني و مالي پشتيباني مي‌كند.
شدت آسيب‌ها پلاك به پلاك متفاوت است
اسدي در خصوص ميزان خسارات نيز توضيح مي‌دهد: بر اساس برآوردهاي انجام شده و به دليل شدت آسيب‌ها پلاك به پلاك ميزان خسارت‌ها متفاوت و هنوز عدد دقيق و نهايي مشخص نشده است، البته برخي ساختمان‌ها خالي از سكنه بوده‌اند و امكان ارزيابي دقيق داخل آنها فراهم نشده، بنابراين جمع‌بندي نهايي هنوز در دست بررسي است و پس از نهايي شدن اطلاع‌رساني خواهد شد.
مديركل دفتر توسعه مهندسي ساختمان وزارت راه و شهرسازي درباره منابع مالي جبران خسارت نيز مي‌گويد: طبق قانون مديريت بحران، سرفصل‌هايي براي تامين بودجه اين نوع خسارات پيش‌بيني شده است و دولت بايد مصوبه‌اي داشته باشد تا بتواند منابع لازم را اختصاص دهد.
اسدي با بيان اينكه بيشترين پلاك‌هاي خسارت ديده در تهران بود، مي‌افزايد: همكاران ما در بنياد مسكن كه طبق قانون متولي مديريت اين‌گونه حوادث هستند، از روز نخست حادثه، كار خود را آغاز كرده‌اند و مستندسازي و بازديدها انجام شده است و اكنون در تهران چهار ستاد مستقر شده‌اند تا مردم با مراجعه به آنها كارهاي خود را پيگيري كنند. تيم‌هايي از نظام مهندسي نيز در حال ارزيابي اوليه هستند. ابتدا ايمني ساختمان براي اسكان مجدد بررسي مي‌شود كه اگر ايمني تاييد شد، انشعابات وصل مي‌شود و سپس بنياد مسكن خسارت نهايي را برآورد مي‌كند. اين فرآيند از ۲۷ خرداد ماه آغاز شده است و تاكنون تعداد زيادي از املاك شناسايي و ارزيابي شده‌اند.
الزام چهار اقدام فوري از سوي دولت
بيت‌الله ستاريان، كارشناس بازار مسكن با اشاره به خسارات وارد شده به منازل مسكوني به «اعتماد» مي‌گويد: دولت بايد چهار اقدام اساسي و فوري را براي جبران اين خسارات در اولويت قرار دهد. اول، تامين بودجه مشخص براي جبران خسارات است. دوم، اسكان موقت خانوارهايي است كه خانه‌هايشان تخريب شده و پرداخت اجاره‌بهاي آنها بر عهده دولت است. سوم، بازسازي خانه‌هايي است كه قابل تعمير هستند و چهارم، ساخت مجدد واحدهايي است كه به‌طور كامل تخريب شده‌اند.
او توضيح مي‌دهد: اين فشار ناگهاني براي بسياري از خانواده‌ها غيرقابل پيش‌بيني بود و وظيفه دولت است كه با تامين بودجه و برنامه‌ريزي، پاسخگوي شرايط پيش‌آمده باشد. بار اصلي مديريت اين موضوع بر دوش سازمان برنامه و بودجه است.
ستاريان با اشاره به وضعيت فعلي ارزيابي‌ها ادامه مي‌دهد: در حال حاضر آمارهاي متفاوتي درباره ميزان تخريب منتشر شده است، اما هنوز برآورد دقيقي صورت نگرفته و سازمان نظام مهندسي در حال بررسي‌هاي فني است تا تخمين درستي از ميزان آسيب‌ها ارايه دهد.
اين كارشناس بازار مسكن درباره سامانه ثبت خسارات توضيح مي‌دهد: سامانه‌اي براي ثبت درخواست‌ها و اعلام خسارات راه‌اندازي شده است كه امكان ثبت همه نوع خسارت، از تخريب واحد مسكوني گرفته تا خسارت به تجهيزات يا آسيب به كارگاه‌ها و كارخانه‌ها را فراهم مي‌كند، البته اين نكته مهم است كه استفاده از اين سامانه بايد ساده، شفاف و در دسترس مردم باشد.
بازسازي‌هاي دوران جنگ ايران و عراق طولاني شد
ستاريان در ادامه به تجربه دوران جنگ ايران و عراق اشاره مي‌كند و مي‌گويد: وضعيت فعلي با آن دوران بسيار متفاوت است. آن زمان توان دولت براي جبران خسارات محدود بود و مردم با فداكاري‌هاي گسترده، بار اصلي مشكلات را به دوش مي‌كشيدند و بسياري از خانواده‌ها بدون دريافت خسارت، شهيد هم مي‌دادند و در مدارس يا حسينيه‌ها اسكان داده مي‌شدند.
او تاكيد مي‌كند: بازسازي عمدتا پس از پايان جنگ آغاز شد و شهرهايي مانند مهران و آبادان با موفقيت بازسازي شدند، اما اين فرآيند در برخي شهرها سال‌ها طول كشيد.
اين كارشناس بازار مسكن درباره خسارت‌هاي وارده به ساختمان‌هاي بلندمرتبه نيز توضيح مي‌دهد: در برخي برج‌ها ممكن است فقط يك يا دو واحد دچار آسيب شده باشند، اما تنش وارد شده به سازه مي‌تواند تمام ساختمان را از نظر ايمني در معرض خطر قرار دهد، بنابراين ارزيابي فني دقيق ضروري است.
ستاريان مي‌گويد: اگر بررسي‌ها نشان دهد كه استحكام ساختمان كاهش يافته است و امكان مقاوم‌سازي وجود ندارد، بايد تخريب كامل صورت گيرد. در اين صورت، تمام ساكنان آن ساختمان مشمول حمايت دولت خواهند بود و مي‌توانند براي پيگيري وضعيت خود به وزارت راه و شهرسازي مراجعه كنند.