مسووليت وزارت نيرو در برابر تغيير اقليم
محسن موسوي‌خوانساري
اخيرا خبري در فضاي مجازي منتشر شد مبني بر اينكه در سفر وزير نيرو به استان لرستان، نماينده ولي فقيه در استان لرستان و امام جمعه خرم‌آباد در ديدار عباس علي‌آبادي وزير نيرو بيان نموده‌اند كه هم اينك ۱۲ سد در استان لرستان نيازمند اعتبار براي تكميل مطالعات يا اخذ مجوز ماده ۲۳ و عمليات اجرايي هستند اما نبود بودجه كافي سبب نيمه‌تمام ماندن آنها شده كه اين موضوع مردم را دچار مشكلاتي در محدوده سدها كرده است. اين موضوع منوط به فقط استان لرستان نيست بلكه در تمام ۳۱ استان كشور صدها و شايد هزاران طرح تامين و توزيع آب از سدهاي مخزني گرفته تا شبكه‌هاي آبياري و طرح‌هاي آب و فاضلاب هم‌اينك در حال تكميل مطالعات و در انتظار شروع يا تكميل عمليات اجرايي بوده كه چنانچه تزريق اعتبارت لازم و منابع مالي مكفي صورت پذيرد مجددا اين طرح‌هاي آبي فعال خواهند شد. طرح‌هاي تامين و توزيع آب كشاورزي و آب شرب كه عمدتا ذيل اختيارات و وظايف وزارت نيرو مي‌باشد بر پايه شرايط بارش متوسط سالانه و آمار درازمدت بارش و رواناب در رودخانه‌ها طراحي و برنامه‌ريزي شده است و بر همين اساس هم ابعاد، احجام و مشخصات خاصي براي هر طرح تامين و توزيع آب در نظر گرفته شده است ولي در سال‌هاي اخير افزايش دماي متوسط جهاني و بالاخص وقوع آن در كشور ايران و به دنبال آن آثار بروز پديده تغيير اقليم در سطح جهاني باعث شده كه يك ناترازي عميق در منابع و مصارف آب به وجود آيد به‌طوري كه در سال جاري حتي شاهد بوديم كه وقوع ۴۰ درصد كاهش بارش در كشور ايران نسبت به متوسط بارش 57 ساله بارش كشور به نتايجي در كاهش شديد ورودي رواناب به مخازن سدها و به دنبال آن كاهش محسوس حجم آب مخازن سدها منجر گرديد، البته سال ۱۳۹۸ را هم بايد به ياد آوريم كه افزايش ۳۶ درصدي بارش در سال ۱۳۹۸ نسبت به متوسط بارش سالانه درازمدت در سطح كشور شرايط سيلابي خسارت‌آميزي را در استان‌هاي كشور و بالاخص در خوزستان و سيستان و بلوچستان پديد آورد. ذكر اين موارد به اين دليل است كه آگاه باشيم شرايط حدي تغيير اقليم در كشور حكمفرما بوده به‌طوري كه گاهي خشكسالي‌هاي شديد بي‌سابقه باعث خالي شدن مخازن سدها و بروز مشكلات عديده در تامين آب شرب و كشاورزي مي‌شود مانند سال آبي ۱۴۰۴ـ۱۴۰۳ و گاهي ترسالي‌هاي بسيار استثنايي و شديد در كشور به گونه‌اي رخ مي‌دهد كه سيلاب‌هاي حادث شده باعث خسارت هزاران ميليارد توماني به زيرساخت‌ها مي‌گردد مانند سال آبي ۱۳۹۸ـ۱۳۹۷. بنابراين سازه‌هاي آبي از جمله سدهاي مخزني و شبكه انتقال و توزيع آب بايد بر اساس وضعيت اقليمي موجود و آينده طراحي و اجرا گردند ولي مشاهده مي‌شود كه اغلب طرح‌هاي تامين آب نيمه تمام حاضر در كشور عموما بر اساس طرح‌هاي ساليان گذشته بوده كه اين نمي‌تواند شرايط جديد اقليمي را جوابگو باشد. وزارت محترم نيرو بايستي هر چه سريعتر صدها و شايد هزاران طرح نيمه تمام آبي را بازطراحي يا تدقيق و به‌روزرساني نمايد و شرايطي را با توجه به تغيير اقليم در نظر گيرد كه اين پروژه‌ها بعد از بهره‌برداري قادر باشد خشكسالي‌ها و ترسالي‌هاي شديد را تحمل نموده و كمترين خسارت را به سكونتگاه‌ها، زيرساخت‌ها و توليدات كشاورزي وارد نمايد.
فعال آب و محيط زيست