شاخص در سراشيبي ترديد
سيد محمدرضا اعلمي
بازار سرمايه ايران در نخستين روز معاملاتي هفته با افت سنگيني مواجه شد و شاخص كل بورس تهران با كاهش بيش از ۴۱ هزار واحدي به سطح ۲ ميليون و ۷۸۹ هزار واحد بازگشت؛ اين درحالي است كه شاخص هم‌وزن نيز بيش از ۸۸۰۰ واحد عقب‌نشيني كرد. همزمان، ارزش معاملات خرد به يكي از پايين‌ترين سطوح ماه‌هاي اخير رسيد؛ گواهي بر فرسايش عميق اعتماد سرمايه‌گذاران حقيقي و تداوم بي‌انگيزگي در جبهه تقاضا.
از منظر فني، بازار پس از يك صعود محدود از كف ۲،۶ ميليون واحد به مقاومت محدوده ۲،۸ ميليون واكنش منفي نشان داد و در نبود حجم حمايتي، بار ديگر به فاز اصلاح بازگشت. بررسي نمودارها نشان مي‌دهد كه روند كوتاه‌مدت همچنان نزولي باقي مانده و شاخص در حال تكميل يك الگوي بازگشتي ناكام است. در صورت از دست رفتن محدوده حمايتي ۲،۷۶ ميليون واحد، مي‌توان انتظار داشت فشار فروش به سطوح ۲،۶۵ و حتي ۲،۵۵ ميليون نيز گسترش يابد. اما مساله فراتر از تكنيكال است. در تابلو معاملات، ليدرهاي بازار از جمله فولاد مباركه، فملي، شستا و نوري نه تنها مورد حمايت قرار نگرفته‌اند، بلكه با صف فروش و كاهش شديد ارزش بازار روبه‌رو بودند. اين اتفاق زماني رخ مي‌دهد كه بازيگران عمده نه براي شاخص‌سازي و نه براي تثبيت اعتماد عمومي، هيچ‌گونه مسووليتي احساس نمي‌كنند يا منابعي براي حمايت ندارند. آنچه امروز در بازار حاكم است، نه صرفا اصلاح قيمتي، بلكه اصلاح انتظارات و عبور بازار از خوش‌بيني‌هاي بي‌پشتوانه گذشته است.
رفتارشناسي بازار در اين روزها، به روشني از بازگشت فضاي «تسليم» (Capitulation) خبر مي‌دهد. سرمايه‌گذاران نه به دليل ترس از افت بيشتر قيمت‌ها، بلكه از روي بي‌اعتمادي نسبت به سياستگذاران و تصميمات غيرقابل پيش‌بيني، به خروج تدريجي از بازار تن داده‌اند. نه صندوق‌ها نقش حمايتي موثري ايفا كرده‌اند، نه دستورالعمل‌ها توانسته‌اند سمت تقاضا را تحريك كنند. وضعيت به‌گونه‌اي است كه فعالان بازار ديگر حتي به «وعده حمايت» نيز واكنشي نشان نمي‌دهند.
از‌سوي ديگر، ساختار نهاد ناظر همچنان بر سياست‌هاي كنترل‌گرايانه تاكيد دارد و به جاي بهبود زيرساخت‌ها و تنظيم‌گري هوشمند، به سمت شاخص‌سازي بي‌ثمر و محدودسازي آزادانه معاملات متمايل شده است. اين درحالي است كه مسير صحيح در شرايط فعلي، نه دخالت در روند بازار، بلكه تسهيل محيط كسب‌وكار، شفاف‌سازي روابط مالي بنگاه‌ها و گسترش ابزارهاي متنوع سرمايه‌گذاري است. به عنوان جمع‌بندي، آنچه امروز در بورس تهران جريان دارد، تنها يك اصلاح قيمتي يا موج فروش نيست؛ بلكه نشانه‌اي روشن از نياز بازار به يك بازنگري اساسي در رويكرد سياستگذار، بازيگران عمده و مدل حكمراني اقتصادي است. بازار سرمايه نه با حمايت موقت نجات مي‌يابد و نه با شاخص‌سازي آرام مي‌گيرد؛ اين بازار به «اعتماد» نياز دارد.كارشناس بازار سرمايه