گزارش «اعتماد» از دو پرونده مفقودي مرموز در آبادان
ماجراي‌گم شدن دو دختردرمكاني مشابه
بهاره شبانكارئيان
طي روزهاي اخير خبر مفقودي دو دختر در فضاي مجازي واكنش‌هاي زيادي دربرداشته است؛ از اول مهر ماه تا پانزدهم آبان ماه جاري، دو دختر به طرز مرموزي در آبادان گم شده‌اند. حتي بعضي كاربران فضاي مجازي گمان مي‌كنند كه گم شدن اين دو دختر مي‌تواند به صورت سريالي اتفاق افتاده باشد. از منظر جرم‌شناسي اگر در پرونده‌ها؛ زمان، مكان، الگوي خروج و مسير مشابه بوده باشد، احتمال سناريوي سريالي وجود دارد. با اين حال ماموران پليس به هر دو خانواده اعلام كرده‌اند كه در حال پيگيري هر دو پرونده هستند، اما تاكنون هيچ سرنخي از اين دو دختر به دست نيامده است. «مرضيه البوغبيش» و «ستاره حيدري»؛ دو دختري هستند كه شب هنگام و در يك محله مشابه آن هم در خيابان «اميري» حوالي «پارك شاپور» مفقود شده‌اند. «روح‌الله زندي» دادستان آبادان در مورد پرونده يكي از اين دو دختر اعلام كرده است: «ستاره حيدري، ۱۵ آبان براي خريد به مركز شهر سفر كرده، اما پس از آن هر دو خط تلفن نامبرده خاموش و تاكنون اطلاعي از آن يافت نشده است. باتوجه به نقطه‌زني‌هاي انجام شده، رصد دوربين‌هاي مداربسته مشخص شده اين فرد در حوالي يكي از مناطق اين شهرستان مفقود شده است. به همين دليل پرونده با دستور قضايي جهت رسيدگي به آگاهي آبادان ارجاع شده است. پس از مراجعه خانواده مفقود شده به دادستاني، پرونده ويژه در شعبه دوم بازپرسي شهرستان تشكيل و دستورات قضايي به ضابطان و پليس آگاهي جهت اقدامات گسترده تخصصي و رصد تلفن، حساب‌هاي او صادر شده است. با بازبيني دوربين‌هاي محدود موردنظر و استعلام از ادارات و نهاد‌هاي انتظامي و درماني تاكنون اطلاعي از مفقود شده يافت نشده است. پيگير‌ي‌ها و نظارت‌هاي قانوني همچنان ادامه خواهد داشت و در صورت كشف هرگونه سرنخي اطلاع‌رساني خواهد شد.»
ماجراي مفقودي «مرضيه البوغبيش»
مرضيه البوغبيش، دختر 40 ساله، ۲۸ شهريور ماه سال جاري در نزديكي پارك شاپور آبادان به طرز مشكوكي ناپديد شده است؛ برادر مرضيه به «اعتماد» مي‌گويد: «بيش از ۵۰ روز است كه ما دنبال مرضيه هستيم. همه جا را سر زديم. شكايتي هم در همين راستا در آگاهي ثبت كرديم، اما فقط به ما گفته‌اند كه منتظر بمانيد. گفته‌اند فيلم دوربين‌هاي مداربسته بررسي شده است، اما هيچ ردي از مرضيه به دست نيامده است. يك دختر ديگر هم به نام ستاره حيدري، اواسط آبان ماه در همين محلي كه خواهرم گم شده، ناپديد شده است.»
او در مورد مفقودي خواهرش مي‌گويد: «خواهرم در مزون عروس كار مي‌كرد. مرضيه، بيست و هشتم شهريور ماه امسال، ساعت ۹ و ۵۰ دقيقه شب هنگامي كه در حال بازگشت به خانه بوده، حوالي پارك شاپور ناپديد شده است. ما اصلا نمي‌دانيم چه بلايي سر خواهرم آمده؛ آيا ربوده شده! هيچي نمي‌دانيم. آن شب وقتي مادرم ديده كه مرضيه هنوز به خانه نرسيده، نگران شده و با موبايل او تماس گرفته، اما گوشي مرضيه در ساعات اوليه از دسترس خارج و سپس در ساعت يك بامداد خاموش شده است. مگر مي‌شود ماموران در اين مدت هيچ سرنخي به دست نياورده باشند؟!» برادر مرضيه همچنين مي‌گويد: «به ما گفته‌اند شايد خواهرتان خواستگار داشته يا شايد با پسري فرار كرده است. ما مرضيه را مي‌شناختيم نه پاي خواستگار سمج در ميان بوده نه با پسري ارتباط داشته است. اگر هر مورد مشكوكي بود ما سريع به پليس اعلام مي‌كرديم، اما وقتي چيزي نبوده ما نمي‌توانيم به دروغ بگوييم؛ بوده. فكر مي‌كنند اگر دختري گم مي‌شود حتما دوست پسري داشته كه رفته؛ درحالي كه خواهرم مدارك شناسايي خود را خانه گذاشته است؛ چون آن روز طبق روال هر روز سر كار رفته، اما در همان محدوده پارك شاپور ناپديد شده است.» به گفته برادر مرضيه؛ در حال حاضر اهالي آبادان وحشت كرده‌اند. آنها حتي مي‌ترسند درخواست اسنپ كنند يا تنهايي جايي بروند.
ماجراي مفقودي «ستاره حيدري»
ستاره حيدري؛ 19 سال دارد. او نيز ۱۵ آبان ماه جاري، حوالي پارك شاپور آبادان به طرز عجيبي گم شده است؛ پدر ستاره در مورد مفقودي دخترش به «اعتماد» مي‌گويد: «پرونده در اداره آگاهي تشكيل شده و ماموران در حال پيگيري هستند. ستاره روز حادثه در آزمون آزمايشي كنكور شركت كرده و سپس به همراه خانواده به پارك شاپور رفته است. آنجا از خانواده جدا شده تا براي خريد لوازم‌التحرير به بازار برود. طبق فيلم دوربين‌هاي مداربسته دخترم حين بازگشت به پارك شاپور در همان حوالي ناگهان ناپديد شده است. ما ساعت ۱۰ و نيم شب با گوشي ستاره تماس گرفتيم، اما بعد از تماس سريع موبايلش خاموش شده است. پليس پيگير ماجرا است، اما فعلا اطلاعاتي به ما نداده‌اند.» اين در حالي است كه پدر ستاره قبلا به يكي از رسانه‌ها گفته بود: «براساس تصاوير دوربين‌هاي مداربسته دخترم در خيابان اميري بوده كه پسري جوان دنبالش افتاده است. تصاوير خيلي واضح نيست، اما گويا دخترم متوجه آن پسر شده و كنار رفته تا او رد شود. پسر رد شده، اما در جاي ديگري دوباره ايستاده است. خودرويي هم همان‌جا بوده كه گويا همان لحظه حمله كرده و دخترم را سوار خودرو كرده‌اند. تصاوير دوربين‌هاي مداربسته وضوح كافي ندارند و هنوز نمي‌توان به طور قطعي تشخيص داد چه اتفاقي رخ داده است، اما برخي رهگذران خيابان اميري در همان زمان برگشته‌اند و به صحنه نگاه كرده‌اند كه مي‌تواند به دليل شنيدن صدايي شبيه جيغ يا فرياد باشد. احتمالا چند نفر در اين حادثه دخيل بوده باشند، زيرا درست در همان لحظه تلفن همراه دخترم خاموش شده است. شايد يك نفر راننده خودرو بوده و فرد ديگري بيرون از آن حضور داشته است. تمام اين ماجرا در كمتر از دو دقيقه رخ داده است. ما هيچ دشمني يا بدهكاري با كسي نداريم. دخترم چند قطعه طلا همراه داشته و شايد همين موضوع در انگيزه افراد دخيل بوده باشد. هر چند كه اطلاعات دقيقي در دست نيست.»
كارآگاهان پليس در جهان چگونه احتمال سريالي بودن پرونده‌ها را بررسي مي‌كنند؟
بررسي‌هاي «اعتماد» از تحليل‌هاي جرم‌شناسي نشان مي‌دهد؛ زماني مي‌توان احتمال سريالي بودن را مطرح كرد كه كارآگاهان معمولا به چند معيار مشخص رسيده باشند:
۱) شباهت مكاني؛ دو رويداد در محدوده يا نقطه جغرافيايي نزديك به هم رخ داده باشد.
۲) شباهت زماني؛ فاصله زماني كم بين رويدادها مي‌تواند حساسيت ايجاد كند.
۳) شباهت در پروفايل قربانيان؛ سن، جنسيت، ظاهر و سبك زندگي يا الگوي رفت‌وآمد مشابه.
۴) الگوي رفتاري مشابه؛ اگر نحوه مفقود شدن، تماس‌هاي آخر و شرايط محل يا نشانه‌هاي يافت شده مشابه باشد. وقتي چند عامل به صورت همزمان رخ دهد، پليس ممكن است احتمال وقوع جرم سريالي را بررسي كند، اما اين فقط يك فرضيه اوليه است، نه نتيجه قطعي. با اين حال مشابه بودن خيابان يا مكان به تنهايي براي نتيجه‌گيري كافي نيست. بسياري از پرونده‌هاي مفقودي، حتي اگر شباهت مكاني داشته باشند، درنهايت ارتباطي به هم ندارند. هرگونه نتيجه‌گيري درباره افراد بدون اطلاعات معتبر مي‌تواند نادرست و زيان‌بار باشد.
همچنين طبق ديگر بررسي‌هاي «اعتماد»؛ معيارهاي اصلي تشخيص «جرم سريالي» در جهان به چند الگو وابسته است؛ ۱) الگوي رفتاري؛ يعني مجرم معمولا كارهاي مشابهي انجام مي‌دهد؛ نحوه جذب يا نزديك شدن به قرباني، زمان و مكان انتخاب قرباني و روش اقدام؛ اگر اين الگوها بين چند حادثه شبيه باشد، پليس مشكوك مي‌شود. ۲) امضا؛ برخي مجرمان كارهايي انجام مي‌دهند كه جنبه رواني يا وسواس‌گونه دارد و ربطي به انجام جرم ندارد؛ مثل گذاشتن شيء خاص يا رفتاري خاص. اين امضا معمولا تغيير نمي‌كند و شناسايي آن بسيار مهم است. ۳) شباهت ويژگي‌هاي قربانيان؛ پليس بررسي مي‌كند كه آيا قربانيان ويژگي‌هاي مشابه دارند؛ سن، جنسيت، تيپ ظاهري و مسيرهاي روزانه. اگر شباهت زياد باشد، احتمال سريالي بودن بيشتر مي‌شود. ۴) شباهت جغرافيايي؛ نزديكي مكان رخدادها، مسيرهاي مشترك، نقاط گم شدن يا پيدا شدن جسد. اگر دو رويداد در يك خيابان يا محله مشابه باشند، فقط مي‌تواند يكي از نشانه‌ها باشد، نه دليل قطعي. ۵) شباهت زماني؛ فاصله زماني كم بين چند حادثه مي‌تواند حساسيت ايجاد كند؛ چند روز، چند هفته. جرم‌هاي سريالي معمولا الگوي زماني نسبي دارند. ۶) تحليل‌ها و تطبيق پرونده‌ها؛ پليس از سامانه‌هاي اطلاعاتي، پرونده‌هاي قبلي، تماس‌ها، دوربين‌ها و... استفاده مي‌كند تا متوجه شود كه آيا شخص يا وسيله مشابهي ديده شده؟ آيا تماس‌هاي مشابه ثبت شده يا الگوي رفت و آمد مشترك وجود دارد؟ با اين حال حداقل سه يا چهار نشانه بالا بايد همزمان وجود داشته باشد.