واژه مركب
برهان رياضي
اخيرا مشاهده مي‌شود كه همكاران «زيست‌محيطي» اعم از كارشناسان محترم محيط‌زيست يا منابع طبيعي، از كاربرد اين واژه مركب پرهيز مي‌كنند و حتي برخي از ايشان آن را اشتباه ميانگارند. لذا اينجانب بر آن شدم تا مطلب زير را درخصوص اين واژه كه در نيم قرن اخير كاربرد وسيعي داشته است، مرقوم نمايم.
يادآور مي‌شود كه «محيط‌زيست» براساس دستور زبان فارسي، يك «تركيب اضافي» شامل مضاف و مضاف‌اليه (متمم اسم) است. همچنين در بسياري از مواردي كه چنين تركيبي داراي كاربرد وسيع است، براي آساني به كار‌گيري، به جاي آنكه مضاف با كسره، قبل از مضاف‌اليه آورده شود، بدون كسره، مضاف بعد از مضاف‌اليه مي‌آيد كه در دستور زبان فارسي آن را يك «اسم مركب» مي‌نامند.
به عنوان مثال: زيستكره (به‌جاي كره زيست)،
زيست-گاه (به جاي جايگاه زيست)، «زيست‌سپهر» كه نام نشريه علمي-تخصصي دانشكده منابع طبيعي دانشگاه تهران نيز است (به جاي سپهر زيست)، رويشگاه (به جاي جايگاه رويش)، پناهگاه (به جاي جايگاه پناه)، فرهنگسرا (به جاي سراي فرهنگ)، درياكنار (به جاي كنار دريا)، كارگروه (به جاي گروه كار)، همراه بانك (به جاي بانك همراه) و موارد بسيار ديگر.
براي مزيد استحضار يادآور مي‌شود كه استفاده از ي نسبت (كه مي‌تواند يك مفهوم را تداعي كند) پس از «اسم تركيبي» معمول و مأنوس است. به عنوان مثال: مي‌توان به زيست‌شناختي (به جاي شناخت زيستي)، زيستگاهي (به جاي جايگاه زيستي)، رويشگاهي (به جاي جايگاه رويشي)، پناهگاهي (به جاي جايگاه پناهي)، دندانپزشكي و چشم-پزشكي (به جاي پزشك دنداني و پزشك چشمي)، امكانسنجي (به جاي سنجش امكاني)، دامپروري (به جاي پروراندن دامي) و صدها مثال ديگر ازجمله زيست محيطي (به جاي محيط‌زيستي) اشاره كرد. در ضمن، نظر به اينكه چنين تركيبي، عبارت از يك واژه مركب است، لذا لازم است كه از نگارش آن به صورت دو كلمه جداگانه پرهيز كنيم. در نتيجه مناسبت دارد كه دو جزو چنين اسم مركبي را يا همان‌طور كه در متن بالا ملاحظه مي‌شود با نيم‌فاصله يا به صورت پيوسته (مانند: پناهگاه، رويشگاه، زيستكره، زيستگاه و زيستمحيط) بنويسيم.
همچنين در صورت استفاده از ي نسبت، به منظور رسانيدن مفهوم مربوطه، هر اسم مركب مي‌تواند به عنوان مثال به صورت پناهگاهي، رويشگاهي، زيستگاهي و زيست‌محيطي نگارش يابد. در پايان، اين پرسش را مطرح مي‌كند كه آيا سزاوارتر نيست كه براي مقوله پردامنه و مظلوم «محيط‌زيست» به جاي تلاش در حذف يا به فراموشي سپردن چنين اسم مركبي كه طي چند دهه گذشته مورد استفاده قرار داشته است، حتي در انديشه افزودن بر تعداد واژگان زيست محيطي باشيم؟
دکتری مدیریت محیط زیست